برخی شاخص‌های تغذیه‌ای لمبه‌ی گندمtrogoderma granarium (everts) (coleoptera: dermestidae) روی دانه‌ی ژنوتیپ‌های مختلف گندم

لمبه ی گندم trogoderma granarium (everts) یکی از آفات مهم غلات انباری در ایران و بسیاری از نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان می‌باشد. مطالعه ی شاخص‌های تغذیه‌ای حشرات و اثرات متقابل بین گیاه- گیاهخوار، یکی از روش‌های مهم اندازه‌گیری مقاومت آنتی‌بیوزی ارقام گیاهی است. در این تحقیق، شاخص‌های تغذیه‌ای لاروهای سن پنجم t. granarium روی دانه ی هفت ژنوتیپ گندم (ارقام حیدری، آفتاب، تیرگان، گاسکوژن و کوهدشت و لاین های n-91-9 و n-92-19) در شرایط کنترل شده بررسی شد. بدین منظور، وزن لاروهای سن پنجم قبل و بعد از تغذیه محاسبه شد، سپس مقدار دانه های خورده شده توسط لاروها از طریق محاسبه ی اختلاف وزن دانه های داده شده به لارو و وزن دانه های باقی مانده در انتهای آزمایش تعیین شد. لاروهای پرورش یافته روی لاین n-91-9 کمترین وزن غذای خورده شده را در مقایسه با سایر ژنوتیپ ها داشتند. لاروهای تغذیه شده با رقم گاسکوژن بیشترین افزایش وزن و لاروهای تغذیه شده با لاین n-91-9 و ارقام حیدری و آفتاب کمترین افزایش وزن را در مقایسه با سایر ژنوتیپ ها دارا بودند. بیشترین میزان بازدهی تبدیل غذای خورده شده روی ارقام تیرگان و گاسکوژن و کمترین مقدار آن روی ارقام آفتاب و حیدری مشاهده شد. بیشترین مقدار نرخ مصرف نسبی روی رقم گاسکوژن و لاین n-92-19 و کمترین آن روی لاین n-91-9 و ارقام حیدری و آفتاب ثبت شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان دهنده ی مقاومت بالاتر لاین n-91-9 و ارقام حیدری و آفتاب در برابر تغذیه ی t. granarium می باشد. از این ارقام می‌توان در تولید محصولات تراریخته در برنامه های مهندسی ژنتیک برای به حداقل رساندن خسارت این آفت کلیدی استفاده نمود.

some nutritional indices of the khapra beetle, trogoderma granarium (everts) (coleoptera: dermestidae) on grain of various wheat genotypes

introductiontrogoderma granarium (everts) is an economic insect pest of stored grains in iran and many tropical and subtropical regions. if stored products contaminated with this insect are consumed by humans, it would cause serious digestive diseases. to control t. granarium in storage, chemical insecticides and fumigants are often used, but due to their extreme toxicity to humans and other dangerous side-effects, their application has been limited. therefore, in order to develop alternative control methods with minimal harmful effects to humans and other non-target organisms, there is a need to understand feeding performances of the pest on different cultivars. the use of insect-resistant plants is one of the effective methods in integrated pest management programs. study of nutritional indices of stored product insects is one of the important methods of measuring the resistance in plant cultivars.materials and methodsnutritional indices of t. granarium larvae were investigated using the gravimetric method provided by wadbauer (1968). the grains of wheat genotypes including n-91-9, heidari, aftab, tirgan, n-92-19, gaskojen and kouhdasht were crushed using a grinder. then, first instar larvae were reared on the grains of these genotypes under 33 ± 1°c, 65 ± 5% r.h., and 14:10 (l:d) h. after emergence of fifth instar, the weight of larvae, before and after feeding, and the amount of grain eaten by the larvae were measured. the data were analyzed using one-way anova using spss ver.16. then, tukey’s hsd test, with a probability level of 5%, was used to investigate the statistical differences among the means.results and discussionthere were significant differences in the nutritional indices of t. granarium fifth instar larvae on grain of different wheat genotypes. the larvae raised on line n-91-9 had the lowest weight of food consumption (24.33 ± 3.38 mg/10 larvae) compared to other genotypes tested. larvae fed with line n-91-9 (5.33 ± 0.33 mg/10 larvae) and cultivars aftab (3.00 ± 0.57 mg/10 larvae) and heidari (3.00 ± 0.57 mg/10 larvae) showed lower weight gain than those fed with other genotypes. the highest efficiency of conversion of ingested food (eci) was on cultivars gascojen (36.56 ± 1.46 %) and tirgan (33.42 ± 0.60 %), and the lowest was observed on cultivars aftab (7.32 ± 1.51 %) and heidari (7.86 ± 1.38 %). the highest relative consumption rate (rcr) was found on cultivar gascojen (1.08 ± 0.05 mg/mg/day) and line n-92-19 (0.95 ± 0.02 mg/mg/day), and the lowest was seen on line n-91-9 (0.16 ± 0.03 mg/mg/day), and cultivars heidari (0.19 ± 0.02 mg/mg/day) and aftab (0.24 ± 0.02 mg/mg/day). as compared with the other examined genotypes, the relative growth rate (rgr) was the highest on cultivar gascojen (0.394 ± 0.022 mg/mg/day). larvae feeding from cultivar gascojen (5.61 ± 0.17 mg/day) had the highest growth rate (gr), and larvae feeding from line n-91-9 (0.76 ± 0.04 mg/day) and cultivars heidari (0.42 ± 0.08 mg/day) and aftab (0.42 ± 0.08 mg/day) had the lowest gr value. the change in the nutritional indices of t. granarium larvae can be due to the differences in physical and chemical characteristics of the grains of tested wheat genotypes.