تجمع فلزات سنگین در سوزن‌ های کاج تهران و پاسخ ساختمان برگ به آلودگی شهری

آلودگی محیطی با فلزات سنگین روی تغییر ویژگی های ساختمانی سوزن های درختان سوزنی برگ تاثیر دارد. پژوهش حاضر به منظور اندازه گیری تجمع کادمیوم، سرب، روی، مس، نیکل و کروم در سوزن های درختان کاج تهران (pinus eldarica) و پاسخ آناتومیکی برگ های سوزنی این گونه به آلودگی موجود در شهر تهران (بلوار کشاورز) و مقایسۀ آن با منطقه شاهد (پارک جنگلی چیتگر) انجام گرفت. سوزن ها در اواخر تابستان 1394 برای ارزیابی و اندازه‌گیری میزان فلزات سنگین مذکور و بررسی ویژگی های ساختمانی برگ (سطح برگ، تراکم، طول و عرض روزنه، ضخامت لایه های کوتیکولی و اپیدرمی) جمع آوری شدند. نتایج نشان داد که کادمیوم، سرب، کروم و مس در مناطق آلودۀ شهری به ترتیب با غلظت های 51/0، 41/8، 51/0 و 2/4 میکروگرم در گرم، بیشتر از پارک جنگلی چیتگر با غلظت های 05/0، 18/2، 1/0 و 8/3 میکروگرم در گرم بود، ولی روی و نیکل تفاوت معنی داری را بین دو منطقه شهری و پارک جنگلی چیتگر نشان ندادند (5/0>p). سطح برگ در منطقة شهری (132/0 سانتی مترمربع) کمتر از پارک جنگلی چیتگر (137/0 سانتی متر مربع) اندازه گیری شد. تراکم و طول روزنه در منطقۀ شهری (به ترتیب 92 روزنه در میلی متر مربع و 9/20 میکرومتر) کمتر از پارک جنگلی چیتگر (به ترتیب 112 روزنه در میلی متر مربع و 13/24 میکرومتر) به دست آمد. اپیدرم های بالایی و پایینی در منطقه شهری (3/5 و 4/5 میکرومتر) به طور معنی داری نازک تر از پارک جنگلی چیتگر (2/6 و1/6 میکرومتر) اندازه گیری شدند. تغییرات مشاهده شده راهبردهای فیزیولوژیکی و ساختمانی برگ کاج تهران برای مقابله با آلودگی محیط شهری در تهران است. کاج تهران از نظر آناتومیکی نسبت به این مقدار آلاینده حساس است و برای سازگاری با شرایط موجود ویژگی های ساختمانی برگ خود را به‌منظور تعدیل تنش ناشی از آلودگی محیط شهری تغییر می دهد.