شناسایی و اولویت‌بندی اقتصادی محصولات غیرچوبی جنگل‌های ارسباران براساس برداشت‌های سنتی (مطالعۀ موردی حوضۀ آبخیز ایلگنه‌چای)

امروزه اهمیت محصولات غیرچوبی جنگل بیش از پیش افزایش یافته است. با این‌‌حال، اطلاعات منسجمی در مورد این محصولات وجود ندارد. هدف این مطالعه، تهیۀ فهرست و اولویت‌بندی اقتصادی محصولات غیرچوبی جنگل‌های ارسباران بود. به این منظور، کلیۀ اطلاعات مرتبط با برداشت، مصرف، فروش و فراوری انواع محصولات غیرچوبی با استفاده از روش پیمایشی در سطح خانوار و روستا جمع‌آوری شد. به‌منظور توزیع بهتر نمونه‌ها در سطح منطقۀ تحقیق، کلیۀ روستاهای منطقه براساس شاخص مرتبط با جنگل (درصد جنگل روستا)، دامداری (تعداد دام خانوار) و کشاورزی (سطح زمین آبی خانوار)، شرایط طبیعی (ارتفاع از سطح دریا) و وضعیت سواد و اشتغال (نرخ اشتغال کل و نرخ سواد زنان) با استفاده از روش تحلیل عاملی در نرم‌افزار spss به سه طبقه تقسیم شدند. نمونه‌گیری از روستاها به روش طبقه‌بندی و تعداد نمونه‌ها به روش کوکران، توزیع نمونه‌ها در هر یک از طبقات براساس ارتفاع از سطح دریا و انتخاب نمونه‌ها به روش تصادفی صورت پذیرفت. اولویت‌بندی اقتصادی محصولات غیرچوبی براساس میانگین منافع اقتصادی سالانۀ برداشت در سطح خانوار صورت پذیرفت. نتایج نشان داد که محصولات غیرچوبی گونه‌های چوبی منطقه، 13 نوع میوۀ جنگلی را در برمی‌گیرد. گونه‌های زغال‌اخته، گردو و سماق جنگلی با میانگین منافع اقتصادی سالانۀ برداشت در خانوار 6370، 6317 و 1270 هزار ریال به‌ترتیب سه گونۀ مهم اقتصادی منطقه‌اند. مطالعات بیشتری لازم است تا فهرست اولویت‌بندی‌شدۀ محصولات غیرچوبی منطقه به لحاظ پتانسیل تولید مشخص و تاثیر آنها در توسعۀ محلی آشکار شود.