همزیستی با جنگل: دانش سنتی اکولوژیکی جنگل‌نشینان ارسباران در استفاده از درختان جنگلی

دانش سنتی اکولوژیک دانش انباشته‌شده، مهارت‌ها و تکنیک‌های جامعۀ خاص است که از تعامل مستقیم با محیط زنده منتج شده است. این پژوهش با هدف بررسی دانش سنتی اکولوژیک روستاییان جنگل‌های ارسباران در مورد استفاده‌های چوبی، علوفه‌ای و دارویی از درختان جنگلی محیط آنها انجام گرفته است. جامعۀ انسانی مورد مطالعه در تحقیق حاضر اهالی روستاهای کلاثور، خریل، خوینه‌رود و بالان از شهرستان کلیبر و روستای وایقان از شهرستان خداآفرین بودند. روش پژوهش مردم‌نگاری است و ابزار جمع‌آوری اطلاعات شامل مصاحبۀ ساختارنیافته، نیمه‌ساختاریافته و مشاهدۀ مشارکتی است. نتایج نشان داد که دانش محلی استفاده‌ از اندام‌های مختلف درختان در پنج بخش استفاده‌های سوختی، علوفه‌ای، دارویی، ساخت ابزار و مصالح ساختمانی است. در کل جامعۀ محلی مورد بررسی از بیست گونۀ چوبی استفاده می‌کنند. هشت گونۀ چوبی دارای اندام‌هایی برای استفاده‌های دارویی‌اند. تیرۀ رز بیشترین گونه‌های مورد استفاده و گونۀ بلوط بیشترین مجموع استفاده‌ها را دارند. غنای دانش موجود برای استفاده‌های محلی، به‌دلیل در دسترس بودن منابع جایگزین برای برخی استفاده‌ها و همچنین راحتی دسترسی به انواع درختان برای استفاده‌های مختلف، متفاوت است.