آینده‌پژوهی وابستگی معیشتی مردم روستایی به جنگل در زاگرس شمالی

هدف اصلی این پژوهش، ارائۀ سناریوهای مدیریت جنگل در مقابل تغییرات آینده از طریق آینده پژوهی بود. این پژوهش در جنگل های آرمرده واقع در شهرستان بانه انجام گرفت. روند تغییرات اجتماعی اقتصادی در طول دورۀ 1391-1384 با استفاده از پرسشنامه، مصاحبه و مطالعۀ اسناد موجود بررسی شد. به‌منظور تعیین جایگاه نمایه ها و نشانه های اثرگذار بر تغییر میزان وابستگی معیشتی مردم محلی به جنگل تحلیل سلسله‌مراتبی با استفاده از نظرات 18 کارشناس انجام گرفت. سپس به‌منظور انجام آینده‏پژوهی در قالب روش دلفی، 15 کارشناس خبرۀ محلی به روش هدفمند انتخاب و در مراحل مختلف از آنها پرسش شد. از نتایج به‌دست‌آمده از مصاحبه با خبرگان محلی و متخصصان و نتیجۀ تحلیل سلسله‌مراتبی، پرسشنامۀ باز مرحلۀ اول دلفی طراحی و با ارسال به کارشناسان نظرات آنان گردآوری شد. با استفاده از نتیجۀ مرحلۀ اول دلفی، پرسشنامۀ سازمان‌یافتۀ مرحلۀ دوم طراحی شد و پس از ارسال مجدد به کارشناسان، امتیازدهی گویه های حاصل از هم‌اندیشی مرحلۀ اول دلفی در طیف لیکرت صورت گرفت. نتایج حاکی از تغییرات اجتماعی اقتصادی چشمگیری در دورۀ زمانی تحقیق است؛ به‌طوری که مهاجرت به شهر، کاهش شدید تعداد دام، روند ثابت هزینه های کل معیشت، کاهش هزینه های تامین سوخت، نوسانات جزئی درآمد، ضعف شدید امکانات رفاهی و عدم بهبود معنی دار کیفیت زندگی از جملۀ این موارد است. سناریوهای آینده در افق 1404 شامل ادامۀ روند کنونی، سناریوی مطلوب و سناریوی نامطلوب است که سناریوی مطلوب به دو زیرسناریوی مطلوب ممکن و مطلوب ناممکن تفکیک شده است. نتایج نشان داد که سناریوی نامطلوب بیشترین احتمال تحقق را در افق مورد نظر دارد و پس از آن به‌ترتیب سناریوهای مطلوب ممکن، ادامۀ روند و مطلوب ناممکن بیشترین احتمال تحقق را دارند.