بررسی شاخص‌های تاج درختان بلوط ایرانی در رابطه با پدیده خشکیدگی در جنگل‌های ایلام

به­طور معمول اولین نشانه­های تنش در درختان، در تاج آنها ظاهر می­شود؛ از­این­رو نشانه­های بروز پدیدۀ خشکیدگی بلوط ایرانی در زاگرس را نیز می­توان در وضعیت تاج درختان آن بررسی کرد. برای این منظور، 223 درخت بلوط، در جنگل مله­سیاه ایلام، در قالب 12 پلات مربع­شکل به مساحت 2500 متر مربع، روی سه خط نمونۀ تصادفی (ترانسکت) انتخاب و وضعیت تاج درختان سالم و دچار خشکیدگی ضعیف، متوسط و شدید بررسی شد. ارتفاع کل، دو قطر عمود بر هم تاج، ارتفاع تاج، تراکم تاج و شاخه­های خشک تاج و وضعیت سلامت کلی درخت در هر پلات ثبت شد. متغیرهای سطح تاج (تاج­­پوشش)، نسبت تاج (طول تاج زنده به ارتفاع درخت) و حجم تاج هم از داده­ها محاسبه شد. برای تجزیه­و­تحلیل داده­ها از تجزیۀ واریانس یکطرفه و برای مقایسۀ میانگین­ها از آزمون دانکن در نرم‏افزار spss استفاده شد. نتایج نشان داد که حدود 57 درصد درختان دانه­زاد بلوط در منطقۀ مورد بررسی با درجات کم تا شدید، به پدیدۀ زوال دچارند. تجزیه­و­تحلیل داده­ها حاکی از آن است که رابطۀ بین میزان خشکیدگی درختان با شاخص نسبت تاج معنی­دار نیست، ولی با شاخص­های سطح تاج، تراکم تاج، طول تاج و حجم تاج به احتمال 99 درصد معنی­دار است؛ به­طوری­که تاج­های بزرگ­تر آسیب بیشتری نشان داده­اند. شاخص تراکم تاج بیشترین رابطه را با میزان خشکیدگی نشان داد، به­طوری­که تاج­های بسته کمترین خشکیدگی را داشتند، ازاین­رو تنکی تاج درختان بلوط را می­توان شاخص مناسبی برای تشخیص احتمال ابتلای درخت به پدیده زوال درنظر گرفت.