واکنش فتوسنتزی دو گونه سپیدار (Populus alba L.) و شالک (Populus nigra L.) نسبت به افزایش سرب در محیط کشت آبی

در این پژوهش تاثیر سرب در محیط کشت آبی بر تبادلات گازی برگ دو گونه شالک و سپیدار، به‌همراه برخی دیگر از شاخص‌های فیزیولوژیک شامل محتوای نسبی آب، بیشینه هدایت الکتریکی و نرخ نشت الکترولیتی اندام‌ها و عملکرد فتوسیستم 2 بررسی شد. نهال‌های یکساله دو گونه صنوبر در محیط کشت آبی تحت تیمار سرب (pbcl2) با غلظت‌های 15، 45 و 90 بخش در میلیون و به‌صورت کلاته‌شده قرار گرفتند و شش هفته پس از استقرار در غلظت هدف برداشت شدند. نتایج نشان داد که حداکثر هدایت الکتریکی در برگ هر دو گونه در تیمار شدید (90 بخش در میلیون) افزایش یافت، اما تنها در گونه شالک افزایش غلظت سرب در تیمار شدید با افزایش نرخ نشت الکترولیتی همراه بود. محتوای نسبی آب اندام‌ها در هر دو گونه ثابت ماند، درحالی‌که افزایش سرب در تیمار شدید تنها موجب کاهش هدایت روزنه‌ای در گونه سپیدار شد. هر دو گونه قادر به حفظ عملکرد فتوسیستم 2 در طول تنش بودند، اما نرخ خالص فتوسنتز در گونه سپیدار کاهش یافت. محدودیت فتوسنتزی در هر دو گونه با توجه به کاهش کارایی مصرف آب داخلی (a/gs) مشاهده شد که در گونه سپیدار اغلب از نوع محدودیت روزنه‌ای و در شالک از نوع محدودیت‌های غیرروزنه‌ای بود. در مجموع می‌توان نتیجه گرفت که در نهال‌های شالک، افزایش سرب به تخریب غشای سیتوپلاسمی و آنزیم‌های موثر در تثبیت کربن و در نتیجه حفظ هدایت روزنه‌ای و تعرق منجر می‌شود. در مقابل بروز محدودیت‌های روزنه‌ای در نهال‌های سپیدار از آسیب‌های فیزیولوژیکی ناشی از ورود سرب به اندام‌های آن جلوگیری می‌کند.