ارزیابی کیفیت و قیمت تمام شده نهال در نهالستان های دولتی و خصوصی (مطالعه موردی: نهال های بنه و صنوبر در نهالستان های زاغه و کلانتری استان لرستان)

هدف این بررسی ارزیابی کیفیت و قیمت تمام شده تولید نهال در دو نهالستان دولتی (نهالستان زاغه) و خصوصی (نهالستان کلانتری) استان لرستان در یک دوره یکساله (آبان 1386 تا آبان 1387) بود. به این منظور‏، نهال های بنه (با تکثیر نسبتاً مشکل از طریق بذر) و صنوبر (با تکثیر نسبتاً آسان از طریق قلمه) تولیدی هر دو نهالستان برای ارزیابی انتخاب شدند. برای ارزیابی کیفی، ابتدا ویژگی های نهال استاندارد (با کیفیت مناسب) برای هر دو گونه تعریف گردید و در مرحله بعد، استاندارد بودن یا نبودن نهال های تولیدی با استفاده از نمونه برداری تصادفی ارزیابی شد. سپس، تعداد و نوع نهال های تولیدی این دو نهالستان و نیز کلیه هزینه های صرف شده در این دوره مشترک از دفاتر حسابداری نهالستان ها استخراج شد. با توجه به اینکه کلیه هزینه های ثابت و متغیر در سطح نهالستان صورت می گیرد، مقدار هزینه اختصاص یافته به نهال های بنه و صنوبر در این دوره با استفاده از نسبت گیری سطح (برای هزینه اجاره زمین) و تعداد (برای دیگر هزینه ها) برآورد شد. در نهایت، قیمت تمام شده هر اصله نهال استاندارد بنه و صنوبر در دو نهالستان محاسبه شد. نتایج نشان داد که شاخص کیفیت نهال های بنه و صنوبر (درصد نهال های استاندارد) در نهالستان خصوصی کلانتری به ترتیب 5/3 و 2/1 برابر نهالستان دولتی زاغه است. نتایج همچنین روشن ساخت که قیمت تمام شده هر اصله نهال بنه (24058 ریال) و صنوبر (17365ریال) در نهالستان دولتی زاغه به ترتیب 3/9 و 6/23 برابر قیمت تمام شده نهال های بنه (2207ریال) و صنوبر (735ریال) تولیدی در نهالستان خصوصی کلانتری بود. عواملی مانند نحوه مدیریت فضای نهالستان و وسایل و ماشین آلات، مقدار تولید و درصد نهال های استاندارد می توانند بخشی از تفاوت قیمت تمام شده نهال در دو نهالستان را توضیح دهند. انجام پژوهش هایی از این دست به ویژه در نهالستان های دولتی، می تواند به بهبود مدیریت و کارایی کیفی و مالی نهالستان ها کمک نماید.