بررسی اثربخشی دوره‌های آموزشی-ترویجی بر کاهش تخلفات مرتبط با منابع طبیعی و عوامل موثر برآن (مطالعه موردی: شهرستان های اردل و کیار در استان چهارمحال و بختیاری)

هدف از تحقیق حاضر بررسی اثربخشی دوره‌های آموزشی- ترویجی منابع طبیعی بر کاهش تعداد تخلفات مرتبط با منابع طبیعی شامل قطع جنگل، شخم و شیار و چرای خارج از فصل و مازاد دام و تعیین عوامل آنها است. به‌این منظور، اطلاعات دوره‌های آموزشی- ترویجی و تخلفات بهره‌برداران در یک دوره شش ساله (1382 تا 1388) در سطح 17 روستا از توابع شهرستان اردل و کیار استان چهارمحال و بختیاری از اداره کل منابع طبیعی استان گردآوری شد. همچنین اطلاعات اقتصادی و اجتماعی روستا از طریق پرسشنامه از 20 سرپرست خانوار در هر روستا جمع‌آوری و برای هر روستا میانگین‌گیری شد. سپس تعداد افراد آموزش دیده که قبلاً مرتکب تخلف شده بودند به تفکیک هر روستا به دو گروه تقسیم شدند: افرادی که بعد از دوره آموزشی مرتکب تخلف شدند و افرادی که تخلف نداشتند. با استفاده از آزمون ویلکاکسون مشخص شد که آیا تفاوت معنی‌داری در تعداد تخلفات قبل و بعد از دوره‌های آموزشی وجود دارد یا خیر؟ برای بررسی اثر عوامل اقتصادی و اجتماعی، ابتدا روستاها بر اساس خصوصیات اقتصادی و اجتماعی، خوشه‌بندی شدند. در نهایت معنی داری ارتباط بین خوشه های فوق و تعداد تخلفات آنها با استفاده از آزمون کای اسکور بررسی شد. نتایج نشان داد که اختلاف معنی داری در تعداد تخلفات، قبل و بعد از دوره‌های آموزشی وجود دارد. تعداد تخلفات افراد آموزش دیده‌ بعد از شرکت در دوره‌های آموزشی به طور معنی‌داری کاهش یافته است. با وجود این، کاهش تخلفات در همه شرایط یکسان نبوده و عوامل فردی، اقتصادی و اجتماعی در آن دخیل بوده است. با تغییر خصوصیات فردی، خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی بهره‌‌برداران و امکانات و خدمات رفاهی روستاها، موفقیت دوره‌های آموزشی- ترویجی تحت تاثیر قرار می‌گیرد. نتایج مبین این است که توجه به خصوصیات اقتصادی و اجتماعی بهره‌بردان در طراحی و اجرای دوره‌های آموزشی- ترویجی می تواند موجب افزایش کارایی دوره‌ها شود.