بررسی اثر آلودگی هوا بر خصوصیات تشریحی دو گونۀ ligustrum lucidum w.t.aiton و euonymus japonicas thunb.

مقدمه: گیاهان غیربومی با ورود به اکوسیستم شهری بسته به شرایط جدید، گاه رفتارهای پیش‌بینی‌ناپذیری بروز می‌دهند. دامنۀ گسترش وضعیت ایجاد‌شده ممکن است تا جنگل‌ها کشیده شود. یکی از این شرایط جدید، آلودگی هواست.مواد و روش‌ها: بررسی تشریحی و تعیین تراکم عناصر سنگین سرب، کادمیوم و آهن بر دو گیاه برگ نوی درخشان و شمشاد زینتی در جنوب تهران در شرایط هوای آلوده در سطح ناسالم صورت گرفت. برش‌گیری عرضی و رنگ‌آمیزی مضاعف گیاهان انجام پذیرفت. برای سنجش عناصر از طیف‌سنجی نشری اتمی icp استفاده شد.یافته‌ها: در بررسی تشریحی برگ نوی درخشان، بیشتر تغییرات در ناحیۀ رگبرگ اصلی با شکافی هاله‌ای در زیر و جوانب دسته آوندهای رگبرگ اصلی اتفاق افتاد که آوندها را از بقیۀ بافت جدا کرد و نیز شکاف‌هایی در ناحیۀ زیر آوندها در بافت پارانشیم سطح تحتانی برگ ایجاد شد. همچنین اپیدرم دولایه مشاهده شد. تظاهرات ریختی آن برنزه شدن رنگ برگ همراه با فرسودگی در ناحیۀ رگبرگ اصلی بود، اما در بررسی‌های تشریحی شمشاد زینتی، شکاف‌ها فقط در بافت پارانشیم سطح تحتانی رگبرگ اصلی دیده شد. همچنین تجمع توده‌هایی از مواد آلوده در نقاط مختلف از جمله مزوفیل برگ‌ها مشاهده شد. در طیف‌سنجی نشری اتمی، از بین عناصر، تنها مقدار آهن جذب‌شده بیشتر از حد معمول بود. آهن در برگ نوی درخشان ppm1.70 و در شمشاد زینتی ppm 3.41 برآورد شد.نتیجه‌گیری: شمشاد زینتی با وجود جذب آهن بیشتر نسبت به برگ نوی درخشان، آسیب‌دیدگی کمتری داشت. با توجه به نقش تهاجمی برگ نوی درخشان در دیگر کشورها و شواهدی از زادآوری طبیعی جنس ligustrum در شمال ایران بیم آن می‌رود که این گیاه با تهاجم، ابتدا کاهش تنوع زیستی گیاهان بومی را سبب شده و در تداوم آلودگی، خود نیز ناپایدار شود. شمشاد زینتی هم به‌دلیل داشتن آفت مشترک فایتوفتورا با درختان جنگلی و حتی مرکبات گزینۀ خوبی برای پرچین‌ها نیست. بنابراین محدود کردن این گیاهان لازم به نظر می‌رسد. احیای شمشاد خزری buxus hyrcana pojark  که بومی ایران است و در خطر انقراض قرار دارد در شمال ایران و نوش thuja orientalis l. و مندارچه یا ترون l.  ligustrum vulgare در تهران به‌جای گیاهان بررسی‌شده در این پژوهش، به‌مراتب برای حفاظت جنگل سودمندتر است.

investigating the effects of air pollution on anatomical characteristics of two species ligustrum lucidum w.t.aiton and euonymus japonicas thunb.

introduction: non-native plants, upon entering urban ecosystems, sometimes exhibit unpredictable behaviors depending on new conditions. the extent of the situation created may extend to forests. one of these new conditions is air pollution.materials and methods: an anatomical study and determination of concentration of heavy metals such as lead, cadmium and iron on the ligustrum lucidum w.t. aiton and euonymus japonicus thunb. in the south of tehran under the condition of polluted air at an unhealthy level were carried out. transverse section and double staining of plants were performed. icp atomic emission spectrometry was used to measure the elements.results: in the anatomical study of l. lucidum, most changes occurred in the main vein area with a halo-like fissure below and around the vascular bundles of the main vein, separating the vessels from the rest of the tissue, and fissures were also created in the parenchyma tissue below the vessels on the lower surface of the leaf.  a two-layered epidermis was observed. morphological manifestations included bronzing of the leaf color along with deterioration in the main vein area. however, in the anatomical studies of  e. japonicus, fissures were only observed in the parenchyma tissue below the main vein.  additionally, clusters of contaminated materials were observed in various points, including the mesophyll of the leaves.  in the icp atomic emission spectroscopy, among the elements, only the amount of absorbed iron was higher than usual. iron concentration was estimated at 1.70 ppm in l. lucidum and 3.41 ppm in e. japonicus.conclusion: although e. japonicus absorbed more iron than plant l. lucidum, it was less damaged. considering the invasive role of l. lucidum in other countries and evidences of natural regeneration of ligustrum genus in the north of iran, there is concern that this plant, through invasion, may initially reduce the biodiversity of native plants and, with continued pollution, become unstable itself.  e. japonicus is also not a good choice for hedges due to having a common pest of phytophthora with forest trees and even citrus trees. therefore, it seems necessary to limit these plants. it is suggested to restore buxus hyrcana pojark in hedges, which is native to iran and endangered in northern iran, and thuja orientalis l. and ligustrum vulgare l. in tehran, instead of this research examined plants, is far more beneficial for forest conservation.