نتایج سه‌سالۀ پایش عناصر غذایی برگ درختان بلوط ایرانی (quercus brantii lindl.) در جنگل‌های دچار زوال

مقدمه: پایش عناصر غذایی برگ درختان به‌منظور شناخت چگونگی تغییرات آنها در پاسخ فیزیولوژیک درختان به تنش‌های محیطی انجام می‌گیرد. در پژوهش پیش‌ رو وضعیت عناصر غذایی برگ درختان بلوط ایرانی (quercus brantii lindl.) درگیر خشکیدگی تاجی طی سال‌های 1398 تا 1400 پایش شد.مواد و روش‌ها: دو رویشگاه در دامنه‌های شمالی و جنوبی در منطقۀ مله‌سیاه انتخاب و در هر رویشگاه پنج درخت سالم و پنج درخت درگیر خشکیدگی مشخص شد. از هر درخت 20 برگ بالغ و سالم جدا و برای اندازه‌گیری غلظت عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم به آزمایشگاه منتقل شد. نمونه‌برداری برگ طی سه سال و در مردادماه انجام گرفت. در سمت جنوبی تاج هر درخت چاله‌ای حفر شد و در دو افق، نمونه‌برداری خاک برای اندازه‌گیری رطوبت انجام گرفت. نمونه‌برداری خاک طی سه سال در ماه‌های فصل رویش صورت گرفت.یافته‌ها: نتایج نشان داد که مقدار نیتروژن برگ در سال 1398 بیشترین (1.48 درصد) و در سال 1399 کمترین (1 درصد) بود و نیز در درختان سالم بیشتر (1.30 درصد) از درختان سرخشکیده (1.22 درصد) بود. مقدار فسفر برگ در تمام سال‌های نمونه‌برداری در رویشگاه شمالی بیشتر بود. مقدار پتاسیم برگ در سال 1398 بیشترین (2.22 درصد) و در سال 1399 (0.58 درصد) کمترین بود. مقدار کلسیم و منیزیم برگ در سال 1398 بیشترین (به‌ترتیب 1.8 و 2.36 درصد) و در سال 1400 کمترین (به‌ترتیب 0.57 و 0.69 درصد) بود. مقدار کلسیم برگ در رویشگاه شمالی (1.29 درصد) بیشتر از رویشگاه جنوبی (0.99 درصد) بود. بیشترین مقدار کلسیم برگ در رویشگاه شمالی در درختان سرخشکیده (1.465 درصد) و در رویشگاه جنوبی در درختان سالم (1.241 درصد) بود. نتایج نشان داد که مقدار رطوبت خاک در تمام سال‌های نمونه‌برداری در سایت شمالی بیشتر بود. رطوبت خاک نیز با تغییرات سالیانه همراه بود که بر تغییرات مقدار عناصر برگ در سال‌های مختلف تاثیر گذاشت.نتیجه‌گیری: با توجه به تفاوت رویشگاه‌ها از نظر مقدار رطوبت خاک، اسیدیته و شوری خاک و نیز تغییرات زمانی غلظت عناصر برگ که در واقع ناشی از تغییرات اقلیمی است، نتیجه‌گیری شد که خشکیدگی تاج درختان بلوط ایرانی با سازوکارهای فیزیولوژیکی درون آنها در جذب آب و عناصر غذایی ارتباط دارد.

three-year results of monitoring the leaf nutrients of persian oak trees (quercus brantii lindl.) in declining forests

introduction and objective: monitoring the nutrients of tree leaves is crucial for understanding their physiological responses to environmental stresses. this study monitored the status of leaf nutrients in persian oak trees (quercus brantii lindl.) affected by crown dieback during the years 2019-2021.materials and methods: two sites, one northern and one southern, were selected in the mele-siah area. five healthy trees and five declining trees were identified at each site. from each tree, 20 mature and healthy leaves were collected and taken to the laboratory to measure the concentration of nitrogen, phosphorus, potassium, calcium, and magnesium elements. leaf sampling was conducted annually in august over three years. soil sampling was also conducted during the growing season over three years, with a hole dug on the southern side of each tree crown to measure soil moisture in two horizons.results: the results showed that the amount of leaf nitrogen was highest (1.48%) in 2019 and lowest (1%) in 2020, and it was higher in healthy trees (1.30%) than in declining trees (1.22%). the amount of phosphorus was higher in the northern site in all years. the amount of potassium was highest (2.22%) in 2019 and lowest (0.58%) in 2020. the amounts of leaf calcium and magnesium were highest (1.8% and 2.36% respectively) in 2019 and lowest (0.57% and 0.69% respectively) in 2021. furthermore, the amount of calcium was higher in the northern site (1.29%) than in the southern site (0.99%). the highest amount of calcium was found in declining trees (1.465%) in the northern site and in healthy trees (1.241%) in the southern site. the results also showed that soil moisture was higher in the northern site in all sampling years and was associated with annual changes, which affected the changes in leaf nutrients over different years.conclusion: considering the differences in soil moisture, soil acidity, and salinity of the studied sites, as well as temporal changes in the concentration of leaf elements caused by climate changes, it can be concluded that the crown dieback of persian oak trees is related to the physiological mechanisms involved in water and nutrient absorption.