مقایسۀ فراوانی و تنوع بی‌مهرگان خاکزی قطعۀ مدیریت‌شده با قطعۀ مدیریت‌نشده در جنگل‌های هفت‌خال مازندران

مقدمه: رابطۀ بین بی‌مهرگان خاکزی با شیوه‌های مختلف جنگل‌شناسی در سطح جنگل‌های مدیریت‌شدۀ راش شرقی (fagus orientalis lipsky) که نوعی درخت جنگلی با پوشش گسترده در منطقۀ هیرکانی است، به‌طور کامل درک نشده است. تنوع بی‌مهرگان خاکزی از مهم‌ترین متغیرها در ارزیابی اکولوژیکی جنگل‌های مدیریت‌شده است. از این‌رو، ارزیابی تاثیر شیوه‌های جنگل‌شناسی بر بی‌مهرگان خاکزی با توجه به مدیریت پایدار جنگل ضروری است. بی‌مهرگان خاکزی تحت بررسی شامل کرم‌های خاکی، حشرات بالدار، عنکبوت‌ها، شبه‌عقرب‌ها، کنه‌ها، پادمان، پروتوزوئرها، دیپلوراها، هزارپایان، صدپایان، سیمفیلاها، خرخاکی‌ها، پروپوداها و پادرازان بودند. این تحقیق با هدف مقایسۀ فراوانی و تنوع بی‌مهرگان خاکزی بین دو قطعۀ مدیریت‌شده (شماره 8) و مدیریت‌نشده (شماره 36) در جنگل‌های هفت‌خال شهرستان نکا، استان مازندران انجام شد.مواد و روش‌ها: نمونه‌برداری خاک در 131 هکتار از جنگل‌های تحت بررسی به روش منظم تصادفی با ابعاد شبکۀ 150 × 200 متر و با استفاده از دستگاه استوانه‌ای به سطح مقطع 81 سانتی‌متر مربع و عمق 10 سانتی‌متر انجام گرفت. در این عملیات 20 و 30 قطعه نمونۀ خاک به‌ترتیب از قطعات مدیریت‌شده (قطعۀ 8) و مدیریت‌نشده (قطعۀ 36) به‌دست آمد. میانگین‌های فراوانی و تعداد گروه‌های بی‌مهرگان خاکزی در هر متر مربع تعیین شد. میانگین‌های تنوع بی‌مهرگان خاکزی با استفاده از شاخص‌های شانون- وینر و سیمپسون و میانگین‌های غنا و یکنواختی به‌ترتیب با شاخص‌های مارگالف و شلدون محاسبه شد.یافته‌ها: نتایج این تحقیق نشان داد که میانگین‌های فراوانی و تعداد گروه‌های بی‌مهرگان خاکزی در هر مترمربع از جنگل مدیریت‌شده (11728.70 و 7.31) نسبت به جنگل مدیریت‌نشده (12016.77 و 7.62) کاهش اندکی داشته است. همچنین میانگین‌های تنوع شانون- وینر، سیمپسون و غنای مارگالف بی‌مهرگان خاکزی در جنگل مدیریت‌شده (1.890، 0.834 و 1.770) نسبت به جنگل مدیریت‌نشده (1.928، 0.840 و 1.862) کاهش اندکی داشت. از سوی دیگر میانگین یکنواختی شلدون در جنگل مدیریت‌شده (0.935) نسبت به جنگل مدیریت‌نشده (0.924) افزایش اندکی را نشان داد. در مجموع عملیات جاده‌سازی و بهره‌برداری در طول دو دوره اجرای طرح جنگلداری، تغییرات پراکنده‌ای را در قطعۀ مدیریت‌شده به وجود آورد و از این‌رو کاهش اندک فراوانی، غنا و تنوع بی‌مهرگان خاکزی را موجب شد. البته مقادیر همۀ متغیرهای تحت بررسی بین دو جنگل مدیریت‌شده و مدیریت‌نشده به لحاظ آماری معنی‌دار نشد (سطح احتمال 0.05).نتیجه‌گیری: این تحقیق نشان داد که مدیریت جنگل با روش جنگلداری ناهمسال آمیخته و به شیوۀ جنگل‌شناسی تک‌گزینی، کاهشی معنی‌دار در فراوانی و شاخص‌های تنوع بی‌مهرگان خاکزی جنگل مدیریت‌شده نسبت به جنگل مدیریت‌نشده فراهم نیاورده است.

comparison of the abundance and diversity of soil invertebrates between managed and unmanaged compartments in the haftkhal forests of mazandaran

introduction: the relationship between soil invertebrates and silvicultural practices in the oriental beech forests (fagus orientalis lipsky), a widespread forest tree in the hyrcanian region, is not fully understood. the diversity of soil invertebrates is a crucial variable in the ecological evaluation of managed forests. therefore, this study aims to assess the impacts of silvicultural practices on soil invertebrates, which is essential for sustainable forest management. the soil invertebrates studied included earthworms, winged insects, aranea, pseudoscorpions, collembola, protura, diplura, diplopoda, chilopoda, symphyla, pauropoda, and isopoda. the objective was to compare the abundance and diversity of soil invertebrates between two managed (no. 8) and unmanaged (no. 36) compartments in the haftkhal forests of neka city, mazandaran province.materials and methods: soil sampling was conducted in 131 ha of the studied forests using a regular random method with grid dimensions of 150 × 200 m. a cylindrical device with a cross-sectional area of 81 cm² and a depth of 10 cm was used. twenty and thirty sampling plots were obtained in managed (no. 8) and unmanaged (no. 36) compartments, respectively. the average abundance and the average number of soil invertebrate groups per square meter were determined. additionally, shannon-wiener and simpson indices were used to calculate soil invertebrates’ diversity, while margalef and sheldon indices were used to determine species richness and evenness, respectively.findings:the results showed that the averages of total abundance and the number of soil invertebrate groups per square meter in the managed forest (117278.70 and 7.31) had a slight decrease compared to the unmanaged forest (120167.77 and 7.62). also, the diversity averages based on shannon-wiener and simpson indices, along with the margalef richness of soil invertebrates in the managed forest (1.890, 0.834, and 1.770), had a slight decrease compared to the unmanaged forest (1.928, 0.840, and 1.862). on the other hand, the average sheldon evenness of soil invertebrates in the managed forest (0.935) had a slight increase compared to the unmanaged forest (0.924). overall, road construction and exploitation operations during the two periods of the forestry plan implementation created scattered changes in the managed compartment, leading to a slight decrease in the abundance, richness, and diversity of soil invertebrates. however, the values of all the investigated variables between managed and unmanaged forests were not statistically significant (p=0.05).conclusion: this research demonstrated that forest management, utilizing the forestry method of uneven-aged mixed forest and the silviculture system of single-selection, has not significantly reduced the abundance and diversity indices of soil invertebrates in the managed forest compared to the unmanaged forest.