تغییرات ذخیرۀ کربن خاک برحسب سن در توده‌های جنگلکاری‌شدۀ افرا پلت (acer velutinum boiss.) (مطالعۀ موردی: جنگل‌های نکا- ظالمرود)

تغییرپذیری خصوصیات خاک با گذشت زمان در توده‌های جنگلکاری به‌منظور تعیین محدودۀ سنی بهینه برای اهداف مختلف مدیریتی از جمله موضوعات پژوهشی است که در ایران کمتر به آن توجه شده است. در این پژوهش تغییرات ذخیرۀ کربن خاک برحسب سن در توده‌های جنگلکاری‌شدۀ افرا پلت در جنگل‌های نکا- ظالمرود بررسی شد. سه سن تودۀ 20-10، 30-20 و 40-30 سال در منطقه انتخاب و برای آماربرداری از قطعات نمونه 20×20 متر با استفاده از روش منظم- تصادفی با ابعاد شبکه 50×50 متر استفاده شد. سپس پنج نمونه خاک (در مرکز و چهارگوش قطعه نمونه) از خاک سطحی (15-0 سانتی‌متری) با استفاده از استوانه فلزی در سه قطعه نمونه در هر طبقۀ سنی برداشت شد. نتایج نشان داد که از بین مشخصه‌های فیزیکی بیشترین مقدار رطوبت خاک (37.33 درصد) متعلق به سن تودۀ 40-30 ساله و بیشترین مقدار جرم مخصوص ظاهری (2.17 گرم بر سانتی‌متر مکعب) متعلق به سن تودۀ 20-10 ساله است. بررسی ویژگی‌های شیمیایی خاک نشان داد که به‌جز واکنش خاک و هدایت الکتریکی، بقیۀ مشخصه‌ها تحت تاثیر سن توده‌ها اختلاف معنی‌داری دارند. بیشترین فسفر قابل جذب، نیتروژن کل و کربن آلی به‌ترتیب با 7.81 میلی‌گرم بر کیلوگرم، 0.35 و 6.1 درصد در تودۀ 40-30 ساله و بیشترین پتاسیم قابل جذب با 638.91 میلی‌گرم بر کیلوگرم در تودۀ 20-10 ساله مشاهده شد. نتایج بررسی ترسیب کربن نشان داد که تودۀ 40-30 ساله با 305.89 تن در هکتار کربن ترسیب‌شده بیشترین توانایی را دارد. بنابراین می‌توان نتایج این پژوهش مبنی بر سن بهینۀ ذخیرۀ کربن (40-30 سال) برای جنگلکاری افراپلت را برای اهداف مدیریتی مختلف معرفی کرد.

variations of soil carbon storage according to age in reforested stands of acer velutinum boiss. (case study: neka-zhalmroud forests)

the study of soil property variability over time in forest stands to determine the optimal age range for various management purposes is a research topic that has received limited attention in iran. this research aimed to investigate the changes in soil carbon storage according to age in reforested stands of acer velutinum in the neka-zalemroud forests. three age groups were selected: 10-20, 20-30, and 30-40 years. statistical analysis was conducted using 20 × 20 m sample plots and a systematic-random method with 50 × 50 m grid dimensions. five soil samples (in the center and square of the sample plot) were taken from the surface soil (0-15 cm) in each age class studied. the results showed that among the physical characteristics, the highest soil moisture (37.33%) was found in the 30-40 year age group, and the highest bulk density  (2.17 grams per cubic centimeter) was found in the 10-20 year age group. upon examining the chemical characteristics of the soil, it was found that apart from acidity and electrical conductivity, the rest of the characteristics had significant differences influenced by the age of the stand. the highest amounts of absorbable phosphorus (7.81 mg/kg), total nitrogen (0.35%), and organic carbon (6.1%) were found in the 30-40 year old stand, and the highest amount of absorbable potassium (638.91 mg/kg) was found in the 10-20 year old stand. the carbon sequestration study showed that the 30-40-year-old stand had the greatest ability among the stands, with 305.89 tons of carbon sequestered per hectare. therefore, based on the optimal age of carbon storage (30-40 years) for reforested acer velutinum, the results of this research can be prescribed for different management purposes.