پاسخ نهال بنه به تلقیح با میکروارگانیسم‌ها در دو سطح رطوبتی در گلخانه

بنه (pistacia atlantica var. mutica rech. f.) یکی از گونه‌های درختی مهم در جنگل‌های ایران محسوب می‌شود که در سال‌های اخیر با چالش‌های زیادی برای احیای طبیعی خود مواجه شده است. در این پژوهش اثر متقابل قارچ funneliformis mosseae، کود زیستی مایکوروت و باکتری pseudomonas fluorescens روی نهال بنه در دو تیمار رطوبتی 100 درصد ظرفیت زراعی به‌عنوان تیمار بدون تنش و 50 درصد ظرفیت زراعی به‌عنوان تیمار تنش خشکی بررسی شد. براساس نتایج، کاهش رطوبت خاک موجب کاهش رشد (قطر، وزنِ تر و خشک اندام هوایی و وزنِ تر ریشه) نهال بنه شد. برهمکنش قارچ‌های میکوریزی و باکتری حل‌کنندۀ فسفات روی رشد نهال و همچنین محتوای کلروفیل، کاروتنوئید و پرولین برگ در سطح 5 درصد معنی‌دار بود. بیشترین ارتفاع ساقه به تیمار ترکیبی funneliformis mosseae و pseudomonas fluorescens (24.54 سانتی‌متر) در تیمار بدون تنش و کمترین ارتفاع به تیمار شاهد (8.8 سانتی‌متر) در شرایط تنش خشکی تعلق داشت. محتوای پرولین در نهال‌های تلقیح‌شده با قارچ funneliformis mosseae در حضور باکتری بیشتر از تیمارهای دیگر بود (8.87 میکرومول بر گرم) و این تیمار در کاهش علائم تنش خشکی نسبت به تیمارهای دیگر موثرتر واقع شد. در شرایط بدون تنش، حضور باکتری pseudomonas fluorescens به‌تنهایی موجب بهبود رشد نهال‌ها نشد؛ اما در تعامل با قارچ میکوریزی و همچنین در زمان کاهش رطوبت خاک اثرهای مثبت آن بر رشد نمایان شد. در این پژوهش مشاهده شد که نهال‌های میکوریزی و باکتریایی نسبت به نهال‌های شاهد از رشد بهتری برخوردار بودند و میکروارگانیسم‌ها اثری مشابه آبیاری بر برخی مشخصه‌های رویشی داشتند، اما به‌منظور تایید نتایج حاضر، آزمایش‌های تکمیلی مشابه در نهالستان و رویشگاه طبیعی روی نهال بنه با اعمال سطوح آبیاری مختلف ضروری به نظر می‌رسد.

response of wild pistachio seedlings to inoculation with microorganisms under two moisture levels in greenhouse

wild pistachio (pistacia atlantica var. mutica rech. f.) is an important tree species in the forests of iran that has faced many challenges in its natural restoration. this study investigated the interaction effects of funneliformis mosseae, mycoroot biofertilizer, and pseudomonas fluorescens on pistacia atlantica seedlings under two water treatments: 100% field capacity as a non-stress treatment and 50% field capacity as a drought stress treatment. decreased soil moisture reduced the growth (root collar diameter, shoot and root fresh weight, shoot dry weight) of pistacia atlantica seedlings. the interaction of mycorrhizal fungi and phosphate-solubilizing bacteria on seedling growth, as well as chlorophyll, carotenoid, and leaf proline content, was significant at the 5% level. the highest stem height was observed in the combined treatment of funneliformis mosseae and pseudomonas fluorescens (24.54 cm) under non-stress conditions, while the shortest belonged to the control treatment (8.8 cm) under drought stress conditions. proline content in seedlings inoculated with funneliformis mosseae in the presence of pseudomonas fluorescens was higher (8.87 μmol/g) than other treatments, and this treatment was more effective in reducing drought stress symptoms than other treatments. under non-stress conditions, the presence of pseudomonas fluorescens alone did not play a significant role in improving seedling growth, but its positive effects on growth appeared when interacting with mycorrhizal fungi and during drought. although this research observed that mycorrhizal and bacterial seedlings had better growth than control seedlings and that microorganisms had the same effect as irrigation on some growth characteristics, it is necessary to conduct similar additional experiments in nurseries and natural habitats on p. atlantica seedlings using different irrigation levels to confirm these results.