برآورد ظرفیت ترسیب کربن خاک و زی‌تودۀ زیرزمینی در تودۀ آمیختۀ راش و ممرز (مطالعۀ موردی: جنگل لیره‌سر تنکابن)

بوم‌سازگان‌های جنگلی از بزرگ‌ترین منابع ذخیرۀ کربن هستند. به‌منظور برآورد ظرفیت ترسیب کربن زی‌تودۀ زیرزمینی، خاک و ریشه در تودۀ راش و ممرز در جنگل لیره‌سر در تنکابن، 30 نمونه از هر یک از دو گونۀ راش و ممرز ریشه‌کن شده از زیر تنه و به‌طور تصادفی انتخاب شد. نمونه‌برداری خاک در سه عمق 10-0، 30-10، 50-30 سانتی‌متری و نمونه‌برداری ریشه در شش طبقه ی قطری کمتر از یک، 5-1، 10-5، 20-10، 50-20 و بالاتر از 50 میلی‌متری از قسمت‌های مختلف ریشه انجام شد. نمونه‌های خاک از الک 2 میلی‌متری عبور داده شد و نمونه‌های ریشه خشک و با دستگاه آسیاب‌کن پودر شدند. مقدار ذخیرۀ کربن در ریشه‌های گونه ی راش 8404 کیلوگرم در هکتار و در ریشه ممرز 6235 کیلوگرم در هکتار و مقدار کلی کربن ترسیب‌شده در لایه‌های معدنی خاک از عمق 10-0 تا عمق 50-30 سانتی‌متر مربوط به راش 121 و ممرز 161 تن در هکتار محاسبه شدند. نتایج حاصل از ترسیب کربن خاک در دو گونۀ راش و ممرز نشان داد که مقدار ترسیب کربن خاک در گونۀ ممرز در همۀ لایه‌ها به‌ترتیب 62.3، 72.5 و 56.9 و در گونۀ راش به‌ترتیب 42، 43.6 و 35.7 تن در هکتار است. نتایج آزمون تی مستقل نیز نشان داد که بین کربن ذخیره‌شده در قطرهای مختلف ریشۀ راش اختلاف معنی‌داری با ممرز وجود ندارد. مقدار ترسیب کربن خاک در گونۀ ممرز در همۀ لایه‌ها بیشتر از راش است که تاثیر تنوع گونه‌ای بر مقدار ترسیب کربن خاک را نشان می‌دهد. با توجه به تاثیر آمیختگی گونه‌ها بر ذخیره و ترسیب کربن در مقایسه با گونۀ خالص راش، انتظار می‌رود که در جنگلکاری در مناطق مستعد، از ترکیب گونه‌های مختلف درختی استفاده شود. همچنین با توجه به پراکنش گستردۀ راش و ممرز در جنگل‌های هیرکانی، به‌نظر می‌رسد که گونۀ ممرز تعدیل‌کننده در تجزیۀ عناصر و ترسیب کربن در خاک باشد.

appraisal of carbon sequestration capacity of soil and underground biomass in mixed stands of beech and hornbeam (a case study: lirasar forest- tonekabon)

forest ecosystems are one of the principal sources of carbon storage. the lirehsar forest in tonekabon was studied to assess the carbon sequestration capacity of underground biomass, soil, and roots of beech and hornbeam mixed stands. thirty samples of uprooted beech and hornbeam trees were unintentionally selected. soil sampling was carried out at three depths (0-10, 10-30, 30-50 cm), and root diameter sampling was conducted in six classes (50 mm) from distinct parts of the root. soil samples were passed through a 2 mm sieve, and root samples were dried and pulverized with a grinder. the carbon storage value in beech and hornbeam roots was 8404 kg.ha-1 and 6235 kg.ha-1, respectively. the total amount of carbon deposited in soil mineral layers from 0-10 cm to 30-50 cm depth on beech and hornbeam was calculated 121 and 161 t.ha, respectively. furthermore, the study results on soil carbon sequestration in beech and hornbeam revealed that the amount of soil carbon sequestration in all layers was 56.9, 72.5, and 62.3 t.ha for hornbeam, while its value for beech in all layers was 42, 43.6, and 35.7 t.ha. the independent t-test results showed no significant difference between carbon stored in diverse root diameters in beech and hornbeam. findings showed that the amount of soil carbon sequestration on hornbeam was higher than on beech in all layers, revealing the influence of species diversity on soil carbon sequestration. it is expected that a variety of different tree species can be employed for reforestation in suitable areas as a result of the species diversity effect on carbon storage and carbon sequestration compared to pure beech species. it is supposed that hornbeam is a mitigated species for decomposition of soil elements and carbon sequestration in forest soil due to the developed distribution of the studied species in hyrcanian forests.