تاثیر کاشت درختچۀ گز پرشاخه (tamarix ramosissima ledeb.) بر دما و رطوبت خاک در بسترهای خشک‌شدۀ غرب دریاچۀ ارومیه

اقدامات متعددی مانند نهالکاری برای تثبیت بسترهای فرسایش‌پذیر صورت می‌گیرد. متغیرهای محیطی محدودۀ تاج‌پوشش نهال‌ها مانند دما و رطوبت خاک از شاخص‌های زودیافت ارزیابی موفقیت نهالکاری‌ها هستند. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی موفقیت درختچه‌های گز دست‌کاشت بسترهای خشک‌شدۀ دریاچۀ ارومیه در تعدیل شاخص‌های دما و رطوبت خاک انجام گرفت. بدین منظور، پانزده پایه گز هفت‌ساله به‌صورت تصادفی سیستماتیک انتخاب و ارتفاع پایه‌های گز و مساحت تاج‌پوشش پایه‌ها اندازه‌گیری شد. دما و رطوبت لایۀ سطحی خاک نیز در چهار جهت جغرافیایی منطبق بر بادهای غالب فرساینده در داخل و خارج از محدودۀ زیر تاج‌پوشش پایه‌ها (در مجموع 120 نقطه) اندازه‌گیری شد و تحلیل‌های آماری انجام گرفت. تجزیۀ واریانس دوطرفه حاکی از وجود تغییرات معنی‌دار (p<0.01) دما و رطوبت خاک بین نقاط نمونه‌برداری و تغییرات معنی‌دار (p<0.01) دمای خاک در جهت‌های جغرافیایی نمونه‌برداری بود. میانگین دما و رطوبت وزنی سطح خاک در داخل و خارج از محدودۀ زیر تاج‌پوشش پایه‌ها به‌ترتیب 23.77 و 34.78 درجۀ سلسیوس و 2.95 و 1.82 درصد بود، به‌گونه‌ای که کاهش معنی‌دار (p<0.01) و 46 درصدی دمای خاک و افزایش معنی‌دار (p<0.01) 62 درصدی رطوبت وزنی خاک در محدودۀ زیر تاج‌پوشش پایه‌ها نسبت به خارج از محدوده ثبت شد. براساس یافته‌ها، باید به انتخاب درختچه‌های گز با تاج‌پوشش بزرگ‌تر و کاشت متراکم‌تر با هدف بهبود شرایط محیطی در برنامه‌های مدیریت مناطق بیابانی و حساس به فرسایش توجه شود.

effect of planting the tamarix ramosissima ledeb. shrubs on soil temperature and humidity in the western dried-up beds of lake urmia

various measures are considered to stabilize the erodible beds such as planting. environmental variables in the canopy cover of plants, including soil temperature and moisture, are readily indicators of planting projects success evaluation. therefore, this study was planned to evaluate the success of tamarix (tamarix ramosissima ledeb.) plantation in modulating modifying soil temperature and moisture indices in the dried-up beds of lake urmia. to this endfor this purpose, 15 stands of seven-year-old tamarix shrubs were randomly systematically selected and their heights and canopy area were measured. additionally, in four cardinal directions, the top-soil temperature and humidity were also measured in the inside and outside of the under of canopy zones (120 points in total) following the prevailing erosive winds. afterward, tthe results were then statistically analyzed. two-way analysis of variance showed significant differences (p<0.01) for soil temperature and humidity among the sampling points (inside and outside of the microclimate zones) and significant differences (p<0.01) for soil temperature among the cardinal directions of sampling. the mean temperature and moisture content of the soil surface in the inside and outside of the tamarix shrubs canopy were 23.77 and 34.78 °c, and 2.95 and 1.82%, respectively. so that, a significant decrease (p<0.01; 45%) in the soil temperature and a significant increase (p<0.01; 62%) in the soil moisture content were recorded in the inside of the canopy zones in comparison to the outside zones. the findings showed that the selection of tamarix shrubs with larger canopy and planting with higher density should be considered to improve the environmental conditions in erosion-prone deserts management programs.