اثرهای اجرای عملیات بیشه‌زراعی در جنگل‌های بلوط ایرانی؛ جنبه‌های سودآوری مالی و حفاظت خاک

عملیات بیشه‌زراعی در جنگل‌های زاگرس از دیرباز رواج داشته است. کشت زیر اشکوب گیاهان چندساله مانند آنغوزه به‌جای زراعت گیاهان یکساله مانند گندم به کاهش هدررفت خاک کمک می‌کند. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی سودآوری و هدررفت خاک در دو عملیات بیشه‌زراعی جنگل گندم و جنگل آنغوزه در منطقۀ تنگ‌سرخ استان کهگیلویه و بویراحمد صورت گرفت. برای ارزیابی سودآوری از نمودار جریان پول نقد، ارزش مورد انتظار زمین، معیار ارزش یکنواخت سالانه و نرخ سالانۀ بازدهی سرمایه استفاده شد. مقدار هدررفت خاک به کمک معادلۀ جهانی هدررفت خاک و بر‌مبنای فرسایندگی باران، فرسایش‌پذیری، طول و درجۀ شیب و نیز نوع مدیریت پوشش گیاهی محاسبه شد. داده‌های حفاظت خاک در واحدهای شکل زمین اندازه‌گیری/ جمع‌آوری شد. نمونه‌های خاک در دو عمق 30-0 و 50-30 سانتی‌متری خاک از واحدهای شکل زمین موجود در گسترۀ هر عملیات برداشت شد. اطلاعات اقتصادی به روش سرشماری کشاورزان و با پرسشنامۀ نیمه‌ساختاریافته جمع‌آوری شد. نتایج نشان داد که نرخ سالانۀ بازدهی سرمایه عملیات جنگل آنغوزه به قیمت‌های جاری سال 1393، (32.6 درصد) با فاصلۀ زیاد بیش از عملیات جنگل گندم (7 درصد) است. نتایج همچنین نشان داد که متوسط هدررفت خاک در عملیات جنگل گندم (18.6 تن در هکتار در سال) 6.6 برابر عملیات جنگل آنغوزه (2.8 تن در هکتار در سال) است. پژوهش‌های آتی روشن خواهد کرد که چرا کشاورزان به اجرای عملیات زیان‌ده جنگل گندم ادامه می‌دهند.

The Effects of Agroforestry Practices on Persian oak forests (Quercus brantii)in Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad Province; Financial Profitability and Soil Conservation aspects

Agroforestry has been implementing for a long time in Zagros forests. Understory cultivation of Cultivating perennial plants (such as Ferula assafoetida) rather than annual plants (such as Triticum spp) may help to reduce the soil loss. This research aims to evaluate the financial profitability and soil loss resulting from two alternative agroforestry practices of forestasafoetida and forestwheat in Tangsorkh region of Kohgiluyeh and BoyerAhmad Province. Financial analysis was performed using a cash flow diagram, land expectation value (LEV), equivalent annual value (EAV) and annualized return on investment (ROI) criteria. The annual soil loss was calculated using a universal soil loss equation based on rainfall erosivity, erodibility, the length, and the slope of the land, as well as the type of vegetation management. The soil conservation data were collected and measured in landform units. The soil samples were collected at (030cm) and (3050cm) of landform units within the agroforestry practices areas. Economic information was compiled using the farmers’ census method and the semistructured questionnaire. The results showed that the annualized ROI in the forest Asafoetida practice (32.6 %) is by far much higher than forestwheat practice (7 %). In addition, the results indicated that the average of soil erosion in forestwheat practice (18.5 t ha1 yr1) is 6.6 times higher than the forestassafoetida practice (2.8 t ha1 yr1). Future research will explain why farmers continue to apply lossmaking forestwheat practice.