ارزیابی ساختار ژنتیکی جمعیت درختان سالم و آسیب‌دیدۀ بلوط ایرانی با استفاده از نشانگرهای Issr و Est-Ssr

خشکسالی به‌منزلۀ عامل اولیه به‌همراه عوامل ثانویه‌ای مانند طغیان انواع آفات و امراض و نیز آتش‌سوزی‌ در دهه‌های اخیر در جنگل‌های زاگرس موجب نابودی بسیاری از درختان به‌ویژه گونۀ بلوط ایرانی اصلی‌ترین گونۀ درختی تشکیل‌دهندۀ جنگل‌های زاگرس شده است. در این پژوهش، تفاوت ژنتیکی 51 درخت سالم و آسیب‌دیدۀ بلوط ایرانی دانه‌زاد (quercus brantii lindl.) از جنگل خاییز با استفاده از دو نشانگر مولکولی issr و est_ssr به‌ترتیب با چهار و پنج آغازگر بررسی شد. نتایج نشانگر مولکولی issr نشان داد که درصد چندشکلی و تنوع ژنتیکی کل درختان بلوط ایرانی به‌ترتیب حدود 95.83 درصد و 0.40 و مقادیر تنوع ژنتیکی برای جمعیت درختان سالم بیشتر از درختان آسیب‌دیده است. همچنین براساس نتایج تجزیۀ واریانس مولکولی تنها 6.82 درصد تفاوت ژنتیکی در بین دو جمعیت درختان سالم و آسیب‌دیده وجود داشت. از بین آغازگرهای بررسی‌شده، آغازگر 1is با داشتن بیشترین درصد صحت (83.3 درصد)، از قدرت تفکیک بیشتری برای جداسازی درختان سالم و آسیب‌دیده برخوردار بود. نتایج نشانگر est-ssr نیز نشان داد که جمعیت درختان سالم هتروزیگوتی بیشتری داشتند و گونۀ بلوط با استفاده از همۀ آغازگرها نقص هتروزیگوتی نشان داد. تفاوت ژنتیکی بین جوامع سالم و آسیب‌دیده نیز بسیار کم بود (0.011)، اما آغازگر fir031 بیشترین فاصلۀ ژنتیکی را با دیگر آغازگرها نشان داد. با توجه به نتایج می‌توان گفت تنوع ژنتیکی، نقش موثری در سازگاری به تنش خشکی در درختان سالم بلوط ایرانی دارد. همچنین استفاده از نشانگرهای مناسب برای شناسایی درختان مادری با ارزش ژنتیکی بیشتر، راهکاری برای افزایش موفقیت جنگلکاری‌هاست.

Assessment of genetic structure in healthy and declined populaation of Quercus brantii Lindl. using EST-SSR and ISSR markers

Drought as a primary factor along with other secondary factors such as outbreaks of pests and diseases as well as fires in recent decades in the Zagros forests have destroyed many trees, especially Quercus brantii as dominant tree species in Zagros forests.. So, genetic variability of 51 healthy and declined trees of Quercus brantii in Khaeez forests was evaluated by two molecular markers; 4 and 5 primers of EST-SSR and ISSR markers, and 28 and 15 band fragments were amplified, respectively.  Results of ISSR markers showed that polymorphism percentage and genetic diversity of all Q. brantii trees were 95.83% and 0.40, respectively and genetic diversity value was higher in healthy trees population than declined. Also, only 6.82 of genetic differentiation was observed between two populations of healthy and declined trees based on molecular variance analysis (AMOVA). ISSR1 showed the highest accuracy (83.3%) for distinctive healthy and declined trees compared to other ISSR primers. Results of EST-SSR also showed higher heterozygosity in healthy trees and there was heterozygote deficiency Q. brantii by using all primers. Also, genetic differentiation was very low between healthy and declined trees and FIR031 showed the highest value compare to other primers. In conclusion, results suggest that genetic diversity had an important role in adaptation to drought stress of healthy Q. brantii trees. Moreover, using appropriate markers for identifying mother trees with high genetic value can be considered for improving the reforestation.