تاثیر آشفتگی‌های انسانی بر الگوی مکانی توده‌های اوری (quercus macranthera) در جنگل‌های ارسباران

آگاهی از تاثیر آشفتگی‌های انسانی بر الگوی پراکنش طبیعی درختان می‌تواند اطلاعات مناسبی از پاسخ طبیعت به دخالت‌های انسانی فراهم آورد. این پژوهش به‌منظور آشکارسازی تاثیر دخالت‌های انسانی بر الگوی پراکنش مکانی درختان در توده‌های اوری در جنگل‌های حاتم مشه‌سی واقع در مشگین‌شهر در ناحیۀ رویشی ارسباران انجام گرفت. به‌منظور توزیع مناسب محل‌های نمونه‌برداری سه منطقه با شدت‌های متفاوت از آشفتگی انتخاب و با روش منظم و تصادفی نزدیک‌ترین درخت به خط‌ نمونه (درخت شاهد) همراه با چهار درخت از نزدیک‌ترین همسایه‌ها انتخاب و اندازه‌گیری شدند. برای تحلیل الگوی مکانی درختان، از دو گروه شاخص‌های مبتنی بر نزدیک‌ترین همسایه شامل شاخص‌های محاسباتی برپایۀ اندازه‌گیری فاصله (فاصله از نزدیک‌ترین همسایه، کلارک-ایوانز و پیلو) و اندازه‌گیری زاویه (میانگین زاویه، میانگین جهت و زاویۀ یکنواختی) استفاده شد. نتایج نشان داد که میانگین فاصله تا همسایگی در مناطق با شدت زیاد از آشفتگی به‌شکل معنی‌داری بیش از دو منطقۀ دیگر است. با افزایش شاخص آشفتگی، فاصلۀ بین درختان و مقدار عددی شاخص‌های کلارک-ایوانز و پیلو افزایش می‌یابد. شاخص میانگین زاویه، رابطۀ متوسط و مثبت و شاخص زاویۀ یکنواخت رابطۀ منفی با شاخص آشفتگی انسانی نشان داد و شاخص میانگین جهت رابطه‌ای با شاخص آشفتگی نشان نداد. آشفتگی‌های انسانی (مانند قطع یا برش درختان، چرای دام و آتش‌سوزی) در بلندمدت سبب تغییر الگوی مکانی درختان و شکل‌گیری پراکنش به‌نسبت منظم چیدمان درختان شده است. در یک نتیجه‌گیری کلی می‌توان گفت به حداقل رساندن تاثیر آشفتگی‌های انسانی در جنگل‌ها می‌تواند تا حدودی حفظ ناهمگنی در ساختار را در پی داشته باشد.

Anthropogenic disturbance impacts on spatial pattern of Caucasian oak (Quercus macranthera) stands in the Hatam Mashe Si forests, Arasbaran

Knowing the effects of anthropogenic disturbances on the natural spatial pattern of trees can provide good information about the response of nature to human intervention. This study aimed to reveal the effects of human interventions on the spatial pattern of Caucasian oak stands in the Arasbaran region, located on Hatam Mashe Si, MeshginShahr. For better distribution of study locations, three areas with different disturbance intensities were selected and the nearest tree to the transect as a reference tree with the four nearest neighbors was measured. To analyze the spatial pattern of trees, two groups of indicators based on the nearest neighbor’s distance index were used, including distancedependent indices (distance from the nearest neighbor, ClarkEvans, and Pielou), and angledependent indices (mean directional, mean of angles, and uniform angle). The results showed that the average distance to the neighborhood in areas with high intensity of disturbance is significantly more than the other two areas. As the disturbance index increases, the distance between the trees and the numerical value of the ClarkEvans and Pielou indexes increases. The mean angle index showed a moderate and positive relationship and the uniform angle index showed a negative relationship with the anthropogenic disturbance index, and the mean directional index did not show a relationship with the anthropogenic disturbance index. Anthropogenic disturbances (such as cutting trees, livestock grazing, and fires) in the long term have led to changes in the spatial pattern of trees, as a result, their distribution is relatively regular. In conclusion, it can be concluded that minimizing the effects of anthropogenic disturbances in forests can partially maintain the heterogeneity of the forest structure.