مقایسۀ تجدید حیات طبیعی و تغییرات رویش شعاعی درختان در توده‌های بهره‌برداری‌شده و بهره‌برداری‌نشدۀ راش شرقی، مطالعۀ موردی: جنگل‌های اسالم

هدف این تحقیق بررسی تجدید حیات طبیعی و ارزیابی تغییرات رویش شعاعی درختان در دو منطقۀ بهره‌برداری‌شده و بهره‌برداری‌نشده از رویشگاه‌های راش شرقی از سال 1340 تا 1395 است. در هر منطقه، 50 قطعه نمونۀ دایره‌ای با ابعاد 1000 متر مربع به‌طور تصادفی سیستماتیک پیاده و تجدید حیات در دایره‌هایی هم‌مرکز با ابعاد 10 و 20 متر مربع (به‌ترتیب برای بررسی نونهال و نهال) در مرکز هر قطعه نمونۀ اصلی بررسی و 160 نمونۀ رویشی از درختان با استفاده از متۀ سال‌سنج جمع‌آوری شد. نتایج در تودۀ بهره‌برداری‌شده نشان داد که رژیم‌های آشفتگی طبیعی و انسانی به ایجاد تغییراتی در الگوهای توزیع قطری، سنی، رویش شعاعی و استقرار تجدید حیات درختان منجر شده است. در منطقۀ بهره‌برداری‌نشده، نهال‌های راش و نونهال‌های ممرز و پلت بیشترین تعداد در هکتار را داشتند، اما در منطقۀ بهره‌برداری‌شده، نونهال‌های راش و ممرز غالب بودند. در منطقۀ بهره‌برداری‌نشده، از مجموع 324 درخت استقراریافته، بیشترین تعداد به دهۀ 1360-1350 تعلق داشت؛ اما در منطقۀ بهره‌برداری‌شده، از مجموع 262 پایه درخت استقرار‌یافته، بیشترین فراوانی به دهۀ 1350-1340 اختصاص داشت. رویش شعاعی درختان در منطقۀ بهره‌برداری‌شده در مقایسه با منطقۀ بهره‌برداری‌نشده، تغییرات بیشتری را در طول زمان نشان داد و بیشترین فراوانی تغییرات ناگهانی شناسایی‌شده به دستۀ حد واسط تعلق داشت. از این‌رو، این رویشگاه‌ها باید با هدف بازگشت به ترکیب و ساختار تاریخی خود، حفظ تجدید حیات طبیعی و پرورش مطلوب توده در آینده فعالانه مدیریت شوند.