شبیه‌سازی رواناب و بار رسوب جنگل بهره‌برداری‌شده (مطالعۀ موردی: حوزۀ آبخیز ذیلکی‌رود)

در این پژوهش، تاثیر بهره‌برداری و جاده‌سازی جنگل بر تولید رواناب سطحی و بار رسوب حوزۀ ذیلکی‌رود بررسی شد. از مدل swat،swat-cup و الگوریتم sufi2 در شبیه‌سازی رواناب و بار رسوب و بهینه‌سازی پارامترهای این مدل و تعیین حساسیت پارامترهای مدل در حوزۀ آبخیز ذیلکی‌رود استفاده شد. مقادیر تابع هدف ضرایب ns و𝑅^2  برای مرحلۀ واسنجی رواناب به‌ترتیب 0.72 و 0.88و برای مرحلۀ اعتبارسنجی آن 0.83 و 0.89 و این ضرایب برای مرحلۀ واسنجی بار رسوب به‌ترتیب 0.51و 0.56 و برای مرحلۀ اعتبارسنجی آن 0.66و 0.73 به‌دست آمد. مقادیر تابع هدف در دورۀ واسنجی و اعتبارسنجی نشان‌دهندۀ شبیه‌سازی مطلوب دبی رواناب و بار رسوب ماهانۀ حوزۀ آبخیز رودخانۀ ذیلکی‌رود و کارایی مدل swat2012 پس از واسنجی پارامترهای آن با استفاده از الگوریتم sufi-2 بود. براساس نتایج آنالیز حساسیت پارامترهای مدل، پارامترهای چگالی خاک در حالت مرطوب (sol_bd) و شمارۀ منحنی در شرایط رطوبتی متوسط (cn2) به‌عنوان حساس‌ترین پارامترها در تعیین مقدار دبی رواناب خروجی از حوزه و پارامترهای شمارۀ منحنی در شرایط رطوبتی متوسط (cn2) و ضریب زبری مانینگ آبراهه‌ها و زهکش‌ها (ch_n2)، حساس‌ترین پارامترها در تعیین مقدار بار رسوب خروجی از حوزه تشخیص داده شدند. می‌توان نتیجه‌گیری کرد که بهره‌برداری جنگل با کاهش سطح تاج‌پوشش و با فشرده کردن خاک در مسیرهای چوبکشی، سبب کاهش نفوذپذیری و ظرفیت ذخیرۀ آب در خاک می‌شود و سرعت رواناب به رودخانه‌ها را افزایش می‌دهد. همچنین جاده‌سازی جهت جریان رواناب به رودخانه را تغییر می‌دهد و با افزایش سرعت جریان‌های سطحی و فرسایش خاک سبب افزایش پیک سیلاب و بار رسوب می‌شود.