پاسخ ریخت‌شناسی و فیزیولوژیک برگ چنار و کاج تهران به آلودگی محیط شهری در تهران

آلودگی محیط شهری صدمات زیادی را بر گیاهان و جانوران وارد می‌آورد. در گیاهان، برگ از حساس‌ترین اندام‌ها به این آلودگی‌ها به‌ویژه آلودگی هواست و در محیط آلوده، ممکن است از نظر ریخت‌شناسی و فیزیولوژیکی تغییراتی داشته باشد.مطالعه حاضر به‌منظور بررسی تاثیر تجمع فلزات سنگین در برگ درختان چنار و کاج تهران و پاسخ ریخت‌شناسی (سطح، رطوبت و سطح ویژۀ برگ) و فیزیولوژیک (مالون دی‌آلدهید، پرولین و آنزیم کاتالاز) این گونه‌ها در منطقه آلوده (مرکز تهران) و منطقه کم‌آلوده (پارک جنگلی چیتگر) انجام پذیرفت. به این منظور، 20 اصله درخت سالم، متقارن و یکسان از نظر سن و قطر و ارتفاع، انتخاب و 3 برگ از جهت غربی تاج هر درخت (10 اصله در منطقه کم‌آلوده و 10 اصله در منطقه کم‌آلوده) نمونه‌برداری شد. غلظت سرب، کادمیم و کروم به‌طور معنی‌داری در برگ‌های چنار بیشتر از کاج تهران و در منطقه آلوده بیشتر از منطقه کم‌آلوده به‌دست آمد p≤0.05))، در‌حالی که غلطت روی در منطقه آلوده کمتر از منطقه کم‌آلوده و در چنار بیشتر از کاج تهران به‌دست آمد. سطح برگ و سطح ویژه برگ چنار منطقه آلوده کمتر از منطقه کم‌آلوده به‌دست آمد، ولی تفاوت معنی‌داری برای کاج تهران مشاهده نشد. درصد رطوبت برگ در هر دو گونه در منطقه آلوده کمتر از منطقه کم‌آلوده به‌دست آمد. محتوای پرولین و مالون دی‌آلدهید در منطقه آلوده بیشتر از منطقه کم‌آلوده و در چنار نیز بیشتر از کاج تهران گزارش شد و بیشترین فعالیت کاتالاز نیز در چنار منطقه آلوده مشاهده شد. با توجه به نتایج تحقیق، می‌توان بیان کرد که کاج تهران به‌نسبت مقاوم‌تر بوده است، ولی از طرف دیگر، مقدار تجمع آلاینده نیز در این گونه کمتر از چنار است. علت احتمالی تاثیرپذیری بیشتر چنار، جذب زیاد آلاینده‌ها توسط این گونه در مقایسه با کاج تهران است. در نتیجه می‌توان گفت چنار، گونه‌ای با بیش‌انباشت زیاد آلاینده‌هاست ولی به‌شدت از نظر ریخت‌شناسی و فیزیولوژیکی تحت تاثیر قرار می‌گیرد.