تصحیح ابیاتی از دیوان حکیم سوزنی سمرقندی و ضرورت تصحیح مجدد دیوان

مصحّحان پیشین بسیاری از متون را تصحیح کرده‌اند؛ اما از نظر محققان امروز، پس از گذشت چند سال از کار بزرگ آنان، تصحیح دوباره برخی از این آثار لازم است؛ به‌ویژه زمانی که نسخه‎های تازه‎ای از آنها به دست آمده باشد. دیوان حکیم سوزنی‎سمرقندی به تصحیح ناصرالدین شاه ‎حسینی، ازجمله دیوان‎های کهنی است که به تصحیح دوباره نیاز دارد. مقابله دیوان چاپی سوزنی با نسخه‎های نویافته، لزوم تصحیح مجدد این دیوان را نشان می‌دهد. علت غلط‎ها و سهوهای راه‌یافته به دیوان این شاعر عبارت است از: نداشتن نسخه صحیح، انتخاب‌نکردن صورت صحیح نسخه‏ها، خطاخوانی، غلط‌های چاپی، جابه‎جایی یا حذف مصرع‎ها یا ابیات، آمیختن قصاید مختلف با یکدیگر، آمیختگی شعر سوزنی با شعر دیگران. همچنین ابیات و قصاید نویافته فراوانی در نسخه‌های متعدد دیوان سوزنی ذکر شده است که در تعلّق آنها به این شاعر تردیدی نیست؛ اما در دیوان چاپی ثبت نشده است. از سوزنی همانند پیشگامان دیگر شعر فارسی نسخه کهنی در دست نیست؛ از‌این‌رو، در این نوشتار علاوه‌بر نسخه‎های‌خطی دیوان، از جنگ‎ها و فرهنگ‎ها برای حل دشواری‎های شعر او استفاده شد.