تحلیل ریختاری قصّه حضرت هود (ع) در ترجمه تفسیر طبری

نشان دادن توانش های ارتباطی متون قرآنی با برخی از حوزه های نوین اندیشگانی در جهان امروز، از مهمترین رسالت های دانشمندان مسلمان است. این مقاله با همین هدف نگاشته شده است و نگارنده، قصّه حضرت هود (ع) را در ترجمه تفسیر طبری از دیدگاه نظریّه ریخت شناسی ولادیمیر پراپ بررسی کرده است. شمارگان شخصیت ها و خویش کاری های آن ها، همچنین طرح برآمده از توالی خویش کاری ها در قصّه حضرت هود (ع) با نظریّه پراپ و تبصره های نظریّه او همخوانی بسیار نزدیکی دارد. در زمینه حرکت های داستانی، حرکت تازه ای در این قصّه دیده می شود که در الگو های شش گانه پراپ شناسانده نشده است و با آن ها تفاوت های بنیادین دارد. نظریّه پراپ برآمده از مطالعه قصّه های پریان روسی است و بهره گیری از این نظریّه در مطالعه قصّه های دینی، چنین کاستی هایی را هم به همراه دارد امّا از آنجا که در این نظریّه به ساختار ها توجّه شده، نه اَشکال جزئی و موردی، در مطالعه قصْه های دینی، بسیار سودمند است. نگارنده در پایان پیشنهاد می کند که پژوهشگران ایرانی، دیگر قصّه های قرآنی را نیز ریخت شناسی کنند تا با تطبیق آن ها ریخت نهایی قصّه های قرآنی به دست آید.

The Morphological Analysis of Houd (PBUH) Tale in the Translation of Tabari’s Commentary

Showing the possible connections between Quranic texts and new scientific approaches in the today world is amongst the most important missions of Muslim scholars. This paper follows the same mission and the author studies the tale of Houd (PBUH) in the translation of Tabarirsquo s commentary based on morphological theory of Vladimir Propp. The number of characters and their functions as well as the plot resulted from the sequence of functions in this story have close relationship with Propprsquo s theory. Regarding fictional movements, a new movement is seen in this story which is absent in Propprsquo s models and has fundamental differences with them. The theory of Propp originates from the study of Russian folk tales and its application for investigating religious tales is not without problems but since this theory pays attention to the structures not instances, it is very useful for studying religious tales. Finally, the author suggests that Iranian scholars should provide morphological analysis of other Quranic tales till the final structure of Quranic texts is obtained via comparing such analyses.