معرفی یوسف و زلیخای صاحب اصفهانی و مقایسۀ محتوایی روایت آن با روایت یوسف و زلیخای طغان‌ شاهی

داستان یوسف و زلیخا از داستان‌ های عبری است که روایت آن در سوره‌ای با نام یوسف در قرآن کریم آمده است. این داستان بعد از ورود اسلام به ایران مدّنظر بسیاری از ادیبان قرار گرفت و در روایت‌ها و اوزان مختلفی به نظم درآمد. از مهم‌ترین یوسف و زلیخاهایی که اکنون در دسترس دانش‌دوستان است، می‌توان به یوسف و زلیخای طغان‌شاهی و یوسف و زلیخای جامی اشاره کرد که دو روایت متفاوت را بازگو می‌کنند. محمدکاظم صاحب اصفهانی ملقب به مسیح‌البیان از شاعران عهد عالم‌گیر، از ایران به هند سفر می‌کند و ضمن اشتغال به داروغگی دارالشفای پادشاهی، با طبع موزون خود، آثاری را به یادگار می‌نهد. ازجمله مثنوی‌های او صباحت یوسفی است که شاعر آن را در بحر خفیف به رشتۀ نظم کشیده است. نگارندگان در این پژوهش ضمن معرفی کامل اثر، روایت آن را با روایت یوسف و زلیخای منسوب  به فردوسی مقایسه نموده­اند. نتیجۀ به‌دست‌آمده این است که ازنظر نوع روایت، زبان، وزن و مضمون‌سازی‌های ادبی، تفاوت آشکاری بین این دو اثر وجود دارد. نوع پژوهش بنیادی است که با روش تحلیل محتوای کیفی، متن یادشده بررسی شده است.

introducing saheb isfahani’s yusuf and zulaikha and comparing its narration content with the taghanshahi’s yusuf and zulaikha narration content

the story of yusuf and zulaikha is a hebrew story narrated in the holy quran in a surah titled ‘yusuf’. after islam was introduced in iran, many literary scholars focused on this study, and different narratives of it were written in the form of poems with different meters. toghanshahi's and jami's yusuf and zulaikha are among the most outstanding currently available to knowledge enthusiasts. they are two different narrations of the same story. mohammad kazem saheb isfahani, also known as masih al-bayan, one of alamgir's era poets, travels from iran to india and, while employed as a physician in the royal hospital, due to his talent in poetry, composes and leaves behind several books. sabahat yousefi is one of his masnawis composed following bahr khafif meters. in this study, next to introducing this work, this narration will be compared with the narration of yusuf and zulaikhai attributed to ferdowsi. the results indicate that there exists a clear difference between these two works in terms of the type of narration, language, meter, and literary themes. this study is fundamental in terms of type.