تحلیل نظام ریسک‌ پذیری حکایت «سفرِ هندوستان و ضلالتِ بت‌ پرستان» بوستان برپایۀ نظریّۀ گفتمان خیزابی

گفتمان خیزابی مبتنی بر نظامی رخدادی شکل می‌گیرد و زمینۀ تکثیر گفتمانی را فراهم می‌کند. درنتیجه با وضعیت‌هایی سیال، باز و جهشی روبه‌رو می‌شویم که دامنۀ حضور کنشگر را وسعت می‌بخشد و حضوری را برای کنشگر رقم می‌زند که دیگر در کنترل او نیست. نظام‌های گفتمانی به دو نوع کلی تقسیم می‌شوند: محافظه‌کاری و خطرپذیری. محافظه‌کاری برپایۀ تطبیق و خطرپذیری برپایۀ تصادف شکل می‌گیرد. گفتمان خیزابی نیز برآیند نظام خطرپذیری است که با ایجاد فرایند گسست، به شکل‌دهی معناهایی رخدادی و نامنتظر می‌انجامد. در این پژوهش، حکایت «سفر هندوستان و ضلالت بُت‌پرستان» بوستان سعدی از منظر نظریۀ گفتمان خیزابی بررسی خواهد شد و نوع تعامل و بده‌بستان‌های میان دو نظام محافظه‌کاری و خطرپذیری و شرایط و بایسته‌های این دو نظام تحلیل می‌‌شود. درواقع، مسئلۀ اصلی پژوهشِ پیشِ روی این است که در این حکایت، نظام گفتمانی تطبیق و خطر در شرایط گذار و در قالب چرخش گفتمانی چگونه و برپایة کدام معیارها بازنمود می‌یابد. همچنین شیوة رویارویی این نظام‌ها با یکدیگر چگونه است و گفتمان خیزابی چگونه تبیین می‌شود. بررسی حکایت منظور نشان می‌دهد گفته‌پرداز پیوسته فضای گفتمان را در وضعیتی چالشی قرار می‌دهد؛ به‌گونه‌ای که نظام‌های محافظه‌کاری و خطرپذیری به موازات هم و در یک فضای رقابتی روایت را به پیش می‌برند. کنشگر نیز با توجه به موقعیت نشانه‌ای که در آن قرار می‌گیرد در این فضای رقابتی مشارکت می‌کند و سرانجام با کنش قتل، فضایی رخدادی را رقم می‌زند که سبب شکل‌گیری خطرپذیری و تحقق گفتمان خیزابی می‌‌شود.

analysis of the risk-taking system of bustan’s story ‘safar-e hindustan va zalalat-e botparastan’ based on the wave discourse theory

the wave discourse is formed based on an event system and provides the basis for discourse proliferation. we encounter fluid, open, and leaping situations that expand the scope of the actor's presence, thus, creating a presence for the actor that is no longer under his control. discourse systems are of two: conservatism and risk-taking categories. conservatism is based on adaptation, and risk-taking is based on an accident. the wave discourse is the result of the risk-taking system, which leads to the formation of accidental and unexpected meanings by creating a rupture process.the story of bustan saadi's ‘safar-e hindustan va zalalat-e botparastan’ is assessed subject to the perspective of the wave discourse theory. in this study, the type of interaction between the two systems of conservatism and risk-taking and the conditions of these two systems are analyzed.assessing the subject story reveals that the narrator continuously puts the discourse space in a challenging situation in the sense that the systems of conservatism and risk-taking advance the narrative in parallel and a competitive atmosphere. the actor also participates in this competitive space according to the symbolic position in which he is placed, and finally, with a murderous act, he creates an event space that causes the formation of risk-taking and the realization of the wave discourse.