واژگان نظامی نویافته و ناشناخته در آداب ‌الحرب و الشجاعه

آداب ‌الحرب و الشجاعه اثری ارزشمند به زبان فارسی با موضوع نظامی و آداب جنگاوری است که در اوایل قرن هفت به نثری ساده و روان به رشتۀ تحریر درآمد. این کتاب هم ازنظر قدمت متن و هم از دید زبان‌شناسی اعتباری برجسته دارد و کهن ‌ترین متن فارسی شناخته‌شده در موضوع نامبرده است؛ نیز با توجه به اینکه در شبه ‌قارۀ هند تالیف شده است، واژه‌ها و اصطلاحات هندی دارد؛ بنابراین بدیهی است که توجه ویژه به این کتاب ازنظر واژه‌شناسی و معنی‌شناسی ضرورتی انکارناپذیر دارد. با مطالعۀ کتاب با رویکرد واژه‌ شناسی مشخص شد که بسیاری از واژه‌ها تاکنون ناشناخته باقی مانده و در هیچ منبعی دربارۀ آنها توضیحاتی نیامده است؛ ولی به‌ دلیل گستردگی اصطلاحات ناشناختۀ این کتاب، ثبت و بررسی همۀ آنها کاری زمان‌بر و دشوار است؛ بنابراین در این پژوهش، برخی از واژه‌های نظامی، استخراج، بررسی، معرفی و تحلیل می‌شوند. روش کار در مرحلۀ اول، مطالعۀ آداب‌الحرب و الشجاعه و استخراج واژه‌های ناشناخته و ثبت‌نشده در حوزۀ مسائل گفته‌شده است. در مرحلۀ بعد به‌روش مطالعۀ کتابخانه‌ای و جست‌وجو در پیکره‌ها و نرم‌افزارهای گوناگون مرتبط و با ابزار یادداشت‌برداری، شواهد موجود گردآوری شد. در مرحلۀ نهایی، برخی از واژگان، بررسی و تحلیل شدند که دربارۀ آنها توضیحاتی بیان می‌شود و هویّت‌شان آشکار خواهد شد. برخی نیز به‌دلیل آشکاربودن معانی آنها یا نبود اطلاعات کافی، که بیش از پنجاه واژه است، فقط معرفی شدند. درکل، همۀ این واژه‌ها نویافته هستند و تاکنون هیچ‌یک در فرهنگ لغتی ثبت نشده‌اند و در اینجا برای نخستین ‌بار معرفی می‌شوند.

new and unknown military words in adab al-harb va al-shaja’ah

adab al-harb va al-shaja’ah, the valuable work of fakhr modabber, is the oldest known persian text on war etiquette. considering the age of this work and its inclusion of unknown military words and terms, many of which have indian roots, it is an undeniable necessity to review this book in terms of terminology and semantics. by studying the book with a lexicographical approach, it became clear that many of these words have not been explained in any sources; therefore, in the present study, some newfound military words are extracted, introduced, and analyzed. the first step in our exploration is to study adab al-harb and to extract unrecorded words in the field of the mentioned issues. in the next step, by a library study method and searching in various related sources, pieces of evidence if any, were collected. in the final step, some words were analyzed and their identities were revealed, and some due to the obviousness of their meanings or the lack of sufficient information, which includes more than fifty words, were just introduced. in general, all these words are new and none of them have been recorded in a dictionary. the words are introduced here for the first time.