نقد عرفات‌العاشقین با تکیه بر مجموعۀ لطایف و سفینۀ ظرایف

به‌سبب شرایط نامناسب تاریخی، سیاسی و اجتماعی، بسیاری از نسخه‌های معتبر آثار ادبی ازجمله دیوان برخی از شاعران در طول تاریخ از بین رفته است؛ به همین سبب می‌توان از سفینه‌های شعری که دربردارندۀ گزیده‌ای از اشعار شاعران مختلف است، در جایگاه یکی از مهم‌ترین منابع جانبی برای تصحیح و بازتصحیح بسیاری از متون ادبی بهره برد. مجموعۀ لطایف و سفینۀ ظرایف تالیف سیف جام هرویاز کهن‌ترین سفینه‌های به‌جامانده از قرون هشتم و نهم در شبه‌قارّه است که می‌توان از آن در بازتصحیح بخشی از عرفات‌العاشقین استفاده کرد. مجموعۀ لطایف حدود دو سده پیش از تذکرۀ عرفات‌العاشقین در شبه‌قارّه نوشته شده است. به همین سبب شعر برخی از شاعرانی که در عرفات‌العاشقین آمده، تنها در مجموعۀ لطایف ثبت شده است؛ بنابراین مجموعۀ لطایف یکی از منابع معدودی است که می‌توان با تکیه بر آن به ضبط‌های صحیحی از اشعار برخی شاعران عرفات‌العاشقین دست یافت. این مقاله با تکیه بر مجموعۀ لطایف، برخی از اشتباهات موجود در دو چاپ عرفات‌العاشقین را بررسی می‌‌کند: انتساب نادرست اشعار، خطا در معرفی شاعران، خطا در ضبط نام شاعران و ضبط نادرست اشعار. افزون‌بر آنچه بیان شد، ضعف روش‌شناسی در فن تصحیح، مراجعه‌نکردن به منابعی مانند دیوان‌های چاپی شاعران و منابعی مانند مجموعۀ لطایف و نیز بدخوانی مصحّحان باعث افزایش میزان خطاهای دو چاپ عرفات‌العاشقین شده است که در این مقاله به آنها اشاره می‌شود.

Criticism of ArafatulAsheghin based on MajmueyeLataefvaSafineyeZaraef

Due to inappropriate historical, political and social conditions, many authentic literary manuscripts, such as several poets’ collections, have vanished throughout history. Therefore, poem anthologies comprising various poets’ poem selections are considered important references for the correction and recorrection of several literary texts. MajmueyeLataef va SafineyeZaraef from SeifeJameHeravi is one of the oldest anthologies remained from the eighth and ninth centuries AH in Indian subcontinent; MajmueyeLataef vaSafineyeZaraef can be employed to recorrect parts of ArafatulAsheghin –vaarasaularefin. MajmueyeLataef va SafineyeZaraef was written two hundred years before ArafatulAsheghin in the Indian subcontinent, and hence the original and correct version of several poems from the latter can be found only in the former, making the former a significant resource for the recorrection of the latter. This work, recorrect several mistakes of two printed ArafatulAsheghin copies based on MajmueyeLataef va SafineyeZaraef as follows: incorrect assignment of poems, incorrect biographies of poets, mistakes in the record of poets’ names, and wrongreadings of poems. Additionally, this paper points to the several other flaws increasing the mistakes existing in the two printed ArafatulAsheghin copies: weaknesses of the correction methodology, failing to refer to other reliable resources (e.g., printed poets’ collections, MajmueyeLataef va SafineyeZaraef), and misreading of the manuscripts.