بررسی و تحلیل رسم فقر برپایه متون منثور عرفانی تا قرن هفتم هجری

فقر یکی از مهم‌ترین مراحل سیر و سلوک عرفانی است. سالک در این مرحله با نفی ماسوی‌الله و اظهار نیازمندی محض به آستان غنی مطلق، به فنای فی‌الله دست می‌یابد که غایت عرفان است. افزون‌بر حقیقت فقر، رسم فقر نیز با تاثیر از قرآن کریم و روایات به سبب اهمیتی که در هدایت انسان و دوری او از انحرافات دارد بارها در سخنان مشایخ و متون متصوفه مطرح شده است که بیان‌کنندۀ اهمیت این موضوع در سیر و سلوک و رسیدن به آستان الهی است. نگارنده در این مقاله با شیوۀ توصیفی  تحلیلی مبتنی ‌بر متون منثور عرفانی تا قرن هفتم می‌کوشد با پاسخ‌دادن به این پرسش که مشایخ و نویسندگان متون عرفانی دربارۀ رسم فقر چه دیدگاه‌هایی دارند و نظر ایشان دربارۀ برتری فقر بر غنا یا تقدم غنا بر فقر در سلوک الی‌الله چیست؟ ثابت کند توجه به رسم فقر و ثمرات و شرایط آن، لازمۀ سیر و سلوک و رسیدن به حق است. پرداختن به این موضوع همراه با تاکید بر اهمیت فقر و استغنای عرفانی در منابع وحیانی، سخنان مشایخ و عارفان و دیدگاه‌های ایشان دربارۀ رسم فقر، خود تاییدکننده این موضوع است. همچنین توجه به دوگانگی مفهوم فقر در متون عرفانی و اهمیت هر دو مفهوم آن در سیر و سلوک، به درک صحیح‌تری از اصطلاح فقر در این متون و دیدگاه‌های مشایخ می‌انجامد.

An Analysis of Poverty based on Mystical Prose Texts until the Seventh Century AH

Poverty is one of the most important stages in the mystical conduct. At this stage, the seeker reaches the absolute God that is the purpose of the mystics, through the rejection of material attachment and the declaration of pure necessity. Along with the truth of poverty, the pattern of poverty is also influenced by the Holy Qur’an and narratives, and because of the importance of guiding man and avoiding deviations, it has repeatedly been discussed the words of Mashayekh and the mystical texts, which indicates the importance of this issue in conduct and the achievement of God’s door. The author, in a descriptiveanalytical method based on mystical prose texts until the seventh century, in this paper, answers the question that what do they think according to mystical prose texts until the seventh centuryand the words of Mashayekh and writers of mystical texts about worldly poverty? And what is their opinion about the superiority of poverty on the wealth or preference of wealth on poverty during the journey to reach Allah? These questions are proposed to prove that, according to the sources of revelation and the words of the Mashayekh and the mystical texts, along with the emphasis on the importance of mystical poverty and attention to the worldly poverty and the benefits of it and its conditions is necessary for conduct. The words of the Mashayekh and mystical texts and the diversity of views confirms this worldly poverty. Also, attention to the duality of the concept of worldly poverty of the mystical texts and the importance of both of concepts in the mystical conduct, leads to a more correct understanding of the term poverty in these texts and views of the Mashayekh.