بررسی افعال حرکتی در شرح شطحیات روزبهان بقلی با رویکردی شناختی

شطحیات عرفانی ازجمله معناگریزترین بازنمودهای تجربیات و مواجید عرفانی است که با زبانی اشاری، هنجارگریز و پویا به تصویر کشیده می‌شود. براساسِ بنیان‌های معرفت‌شناختی شطحیات، کلمات در این دسته از آثار دایره معنایی وسیع و منعطفی دارد. بررسی دایره واژگانی در شطحیات عرفانی که البته غالباً حاصل گزینش آگاهانه گویندگان آنها نیست راهی به شناخت مبانی فکری و تجربه‌های گویندگان آنهاست. با توجه به رویکرد تحلیلی معناشناسی شناختی به مقوله واژگان و ارتباط آن با ذهن، این رویکرد الگوی مناسبی در بررسی سطح واژگانی شطحیات عرفانی به دست می‌دهد. در بین مقولات واژگانی شطحیات، افعال نقش موثری در انتقال تجربه‌های معرفت‌شناختی عارفان دارد و نویسنده در این پژوهش به بررسی و تحلیل شناختی این دسته از افعال می‌پردازد. به طور کلی این افعال بیانگر شور و وجد درونی عارفان است و به صورت‌های مختلفی در متن نمود می‌یابد. هر فعل به انضمام معانی مختلف خود مقوله‌ای معنایی را تشکیل می‌دهد که در این پژوهش با کاربست نظریه پیش‌نمونه رُش، مقولات شعاعی لیکاف و زنجیره‌های معنی تیلر بررسی و تحلیل می‌شود. نتایج این بررسی نشان می‌دهد پردازش عارفان از تعالی و کمال درونی و درک حقیقت متعالی، به‌طور ناخودآگاه جسمی‌شده است؛ نظام حرکتی نقش موثری در شکل‌دادن به مفاهیم انتزاعی دارد و برپایه استعاره مفهومیِ «تعالی و کمال سفر است» معانی انتزاعی در قالب حرکتی مادی، مفهوم‌سازی می‌شود.

A Cognitive Approach to Motion Verbs in Ruzbihan Baqli’s SharheShathiyat

Mystical paradoxes are one of the most meaningdefying representations of mystic experiences and intuitions written in a symbolic, nonnormative, and dynamic language. Given the epistemological basis of paradoxes, words have a wide and flexible range of meanings in such texts. Analyzing the words of mystical paradoxes which are often chosen unconsciously by their writers can shed light on the reflective and experiential principles of their writers. A cognitive semantic analysis of the word category and its relation to mind is an effective model for doing word analysis in mystical paradoxes. Among the main category of words, verbs play a pivotal role in expressing the epistemological experiences of the mystics. Considering the variety and frequency of motion verbs, this essay carries out a cognitive analysis of motion verbs. These verbs which generally show the inner intuitions and enthusiasm of the mystics are manifested in different ways.  Each verb constitutes a semantic category with its different meanings. This essay analyzes the verb category by using Rosch’s prototype theory, Lakoff’s radial categories, and Taylor’s semantic chains. The results indicate that the verb “travel”/ “journey” represents comprehensively all aspects of mystical travel and therefore is considered as the prototype. There is a chain relationship between the cognitive meanings of this verb in Islamic mysticism. The greatest meaning of the chain is cognition and knowledge.