واکاوی اسطورۀ کیومرث در شاهنامه از دیدگاه ساختارگرایی اساطیری لوی استروس

اسطورۀ کیومرث یکی از اسطوره‌‌های مهم فرهنگ ایرانی است. این اسطوره ازنظر پژوهشی ظرفیت بسیاری دارد و آن را از جنبه‌های مختلف می‌توان بررسی کرد؛ از‌این‌رو به پژوهش‌‌های روش‌‌مند و منسجم بر مبنای نظریه و نقد ادبی نیازمند است. در این پژوهش کوشش می‌شود تا اسطورۀ کیومرث در شاهنامه برپایۀ نظریۀ ساختارگرایی اساطیری از لوی استروس تحلیل شود. بر متونی مانند شاهنامه، نقدهای روش‌‌مند و امروزی کمتر و نقدهای سنتی و ذوقی، بسیار انجام شده است؛ به همین سبب شایسته است در این زمینه پژوهشی بر مبنای نظریه‌‌ و با‌توجه‌به رویکردهای نقد ادبی انجام شود. روش تحقیق در این مقاله تحلیل کیفی و با‌تکیه‌بر مطالعات کتابخانه‌‌ای و اسنادی است. ابتدا روایت‌‌های مربوط به اسطورۀ کیومرث از متون مختلف استخراج و رده‌‌بندی خواهد شد. سپس یکان‌‌ها یا واحدهای اسطوره‌‌ای از میان آنها استخراج و به صورت تقابل‌‌های دوگانه در برابر هم چیده و تحلیل می‌شود. برپایه نتیجه این بررسی می‌توان دریافت ساختار اسطورۀ کیومرث مبتنی‌بر سه تقابل است: تقابل مقدس و نامقدس، قدرت و افول قدرت، طبیعت و فرهنگ.