خوانش نشانه‌شناسی لایه‌ای در فرایند معنایی منظومه خسرو و شیرین نظامی

نشانه‌شناسی لایه‌ای با زیرساخت نشانه، لانگ، پارول، رمزگان، بافت و... در پی خوانشی دقیق از متن است. نشانه در این رویکرد در تعامل گفتمانی به متن تبدیل می‌شود. درواقع این فرایند نتیجه خوانش بافتاری نشانه‌ها در قالب رمزگان است که به لایه‌های متنی تبدیل می‌شود. البته خوانش بینامتنیتی و بیناگفتمانی مخاطب، به این لایه‌ها جهت می‌دهد. منظومه خسرو و شیرین توانایی چنین خوانشی را دارد؛ بنابراین در این پژوهش به نشانه‌هایی مانند آب، شیر، خون، درخت، سنگ، خورشید و... در جایگاه کنشگران اصلی روایت، گرداگرد سه شخصیت فرهاد و خسرو و شیرین، توجه شد؛ به‌گونه‌ای‌که خوانش پدیدارشناختی، این نشانه‌ها را همگام با هر شخصیتی در فرایند معنایی، متناسب با دلالت‌های ضمنی دید. روش توصیفی تحلیلی لایه‌های نشانه‌ای نشان داد شاعر چگونه از شگرد اقتصاد داستانی در قالب نشانه‌ها برای افزونی ساختار معنایی محتوایی اثر استفاده کرده است؛ به‌طوری‌که با وجود نگرش ساختارگرایی برخی تحلیل‌گران، این پژوهش به سبب در نظرگرفتن پیرنگ برای همه نشانه‌ها در رمزگان‌های مختلف خوانشی، به افزونی معنایی داستان انجامید؛ برای مثال وقتی کنشگران همنشین شیرین، مانند آب و شیر و خون، برپایه عمل فراروی نشانه‌ها در رمزگان‌های مختلف عرفان و اسطوره و روانشناسی و... قرار می‌گیرند، پایان کار شیرین، در جایگاه دلالت‌های ضمنی متفاوتی قرار می‌گیرد؛ مانند فنای عارفانه و یا مرگ زودهنگامی که مجازات اوست.

Layer Semiotics Reading in the Semantic Process of Nezami’s Khosrow and Shirin

Layer semiotics with sign substructure, langue, parole, codes, context and so on aims to provide an exact reading of text. In this procedure, the sign in discourse interaction will change to text. In fact in this process, the contextual reading has resulted the signs in form of codes which turn to textural layers. Although intertext and interdiscourse reading of addressee will direct these layers. Khosrow and Shirin poem had the potential of this reading, so due to current research, some signs such as water, milk, blood, tree, stone, sun and so on are seen as the main actors of a story around three characters including Farhad, Khosrow, and Shirin so that phenomenological reading considers the abovementioned signs in parallel to every character in semantic process in proportion with the implicit significations. Descriptive–analytic method of Layer Semiotics indicated how a poet can use the story economy in form of signs to make the volume of semanticcontent structure of a literal work. So, some analysts with structuralism view in addition to purgatory view of all signs in reading different codes caused to the semantic reproduction, for example when the companion actors with Shirin such as water, milk and blood are placed due to the signs processing in different codes of mysticism, myth, psychology and so on. Finally, Shirin is placed in a way confronting different implicit significations such as Gnosticism Early death when she was punished.