بررسی تطبیقی دو آیین میترایی و ایزدی

آیین میتراآیینی با‌نفوذ و موثر در تاریخ ادیان و آیین‌های جهان بوده است. آیین ایزدی نیز آیینی محلّی در منطقه‌ای کوچک از کردستان است که تحت تاثیر آیین‌های مختلف، از جمله آیین میترا قرار گرفته است. پرسش اصلی این مقاله این است که آیین میترا بیشتر بر چه بخش‌هایی از آیین ایزدی تاثیر نهاده است. به منظور پاسخ گفتن به این پرسش با روش اسنادی و با بررسی نظریّات محققان در‌باره دو آیین، جنبه‌های تشابه آنها استخراج شده است. بر این اساس، در چهار بخش مناسک، باورها، اساطیر و جشن‌هاتطبیق و همسانی مشاهده می‌شود و در بخش تاریخ و جغرافیا نیز بررسی اشتراکات نیازمند تحقیقات بیشتراست؛ در قسمت مناسک دینی، در نماز، روزه و حج (ضیافت همگانی) و در بخش باورها، در رازآمیزی، درجات هفت‌گانهسلوک،تثلیث خدایان و نقش اهریمن در هردو آیین همسانی وجود دارد. در بحث اساطیر نیز در تولّد میترا و یزید‌بن مسافر و توتم‌هایی مانند خروس، گاو، مار، سگ و عقرب اشتراکاتیدیدهمی‌شود. دو جشن مهرگان و میلاد میترا نیز با جشن همگانی و بلنده برابر هستند.