علل گسترش جماعت‌های اولیه صوفیان و شکل‌گیری خانقاه‌ها

اقامتگاه صوفیان را در زبان فارسی خانقاه گویند. این واژه که نخستین بار در متون سده چهارم هجری، در اشاره به فعالیت‌های مانویان و کرّامیان به کار رفته، در سده پنجم، با گسترش جماعت‌های صوفیه، در سرتاسر قلمرو اسلامی رواج یافته است. خانقاه‌ها در این عصر مراکزی فرهنگی‌ـ اجتماعی بودند که صوفیان و مردم عادی در آنجا از خدماتی برخودار می‌شدند؛ ازجمله اینخدماتمی‌توانبهاینموارداشارهکرد: تربیتمریدان،فراهمآوردنغذاوسرپناهبرای مسافرانونیازمندان،تدریسعلوماسلامی،تالیفوتکثیرکتب،وایجادکتابخانه. گسترشخانقاه‌هامانندهرپدیده اجتماعی دیگرمعلولعللوعواملمتعددی بودهاستکهاهمیتیافتنمقامشیخ،تاکیدبرتربیت (درمقابلتعلیم) وخدمتبهخلق‌اللهازجملهاینعواملاست.