ارزش‌های نسب‌شناسی خِرد نباتی و رُستن «گیاه کین» در شاهنامه بر مبنای نقد کهن‌الگویی (مورد کاوی: اسطورۀ سیاوش و کیخسرو)

رویکرد نقد اسطوره‌ای، اسطوره‌شناختی یا کهن‌الگویی، رویکردی میان رشته‌ای است که بستری انسان‌شناختی دارد. کاربرد روش نقد کهن‌الگویی در بررسی و نقد آثار کلاسیک ادب پارسی به‌ دلیل وجود ژرف‌ساخت کهن‌الگویی و شالوده‌های عمیق اساطیری در آثار حماسی و پیش تاریخی بودن خاستگاه اسطوره‌ها در شاهنامۀ فردوسی و برخی آثار حماسی دیگر بسیار پررنگ است. غلبۀ نقش ناخودآگاه جمعی در این خزائن سترگ اسطوره‌ای و عرفانی، بن‌مایه‌هایی چون تکرار رفتارهای کیهانی، آیین‌ها، خدایان و عناصر فرا طبیعی، همه‌و‌همه به‌ویژه شاهنامۀ را متنی مستعد برای واکاوی عناصر کهن‌الگویی ساخته است. هدف این پژوهش بررسی و تحلیل ارتباط کهن الگویی گیاه و انسان در اساطیر با تکیه به داستان سیاوش و کیخسرو می‌باشد. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با بهره­گیری از نقد کهن‌الگویی از منظر یونگ به واکاوی رموز کهن‌الگویی و نقد اسطوره­ای ارزش­های نسب­شناسی خِرد نباتی با محوریت داستان سیاوش می‌پردازد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که «گیاه کین» که از خون سیاوش می‌روید نمادی از کهن الگوی خرد و تبار گیاهی بشر است که در وجود کیخسرو تجلّی می‌یابد.

the genealogical values of vegetative reason and the growth of kin plant in shānāmeh based on archetypal criticism; the case study: the myth of siavash and kei-khosrow

the approach of archetypal criticism, which has its foundation in anthropology, is interdisciplinary in nature. this method is particularly prominent in the study of epic works, such as ferdowsi’s shānāmeh, due to the deep-rooted archetypes and mythological foundations present in these texts. the collective unconscious plays a dominant role in great mythological and mystical works, as evidenced by the presence of motifs such as the repetition of cosmic processes, rituals, gods, and supernatural elements. as a result, these texts, and particularly shānāmeh, are highly suitable for the analysis of archetypal elements. the purpose of this research is to investigate and analyze the archetypal connection between plants and humans in myths, specifically focusing on the stories of siavash and kei-khosrow. this research employs a descriptive-analytical method and utilizes jung’s critique of archetypes to analyze the archetypal and genealogical aspects of the vegetative reason. the findings of this research indicate that the &kin plant& (coral plant or erythrina corallodendron) that grows from siavash’s blood is a symbol of the archetype of human reason and plant descent of man, which is manifested in the existence of kei-khosrow.