بررسی تطبیقی رقص سماع در طریقه قادریه و کَتَک در هندوئیسم

آیین سَماع در طریقت قادریه و کَتَک در هندوئیسم از شناخته‌ شده‌ترین رقص‌ها هستند. این آیین‌ها که آمیخته با باورهای مذهبی هستند، رقصیدن را یکی از راه‌های برقراری ارتباط با کائنات می‌دانند. رقص‌های آیینی علاوه بر جنبه‌های زیباشناختی در صورت‌های حرکتی، دارای مفاهیم عرفانی، دینی و روایی‌ هستند که درطول زمان تکامل پیدا کرده است. در طریقت قادریه عارف در طی سماع برای برقراری ارتباط با عالمی دیگر می‌کوشد. این مقاله به روش مطالعۀ تحلیلی تطبیقی به بیان همانندی‌ها و تفاوت‌های این دو آیین و تاثیرپذیری آن‌ها از یکدیگر و کشف روابط زمانی و مکانیِ آن‌ها در فرهنگ صوفیسم و هندوئیسم در طول تاریخ می‌پردازد. یافته‌های پژوهش نشان می دهد که با وجود تفاوت‌های آیینی و دینی، ساختارهای مشترکی در دو رقص سماع و کتک وجود دارند. رقص کَتَک، در معابد هندوئیسم مانند سماع ریشه در نیایش آفریدگار دارد و در برخی از ابعاد صورت و محتوا با آن همانند است. در مورد تاثیرپذیری‌های کتک از سماع قادریه به نظر می‌رسد که کتک در هند، در دوران سلاطین دهلی و امپراتوران مغول، به ‌واسطۀ ارتباطات فرهنگی بین اسلام و هندوئیسم، دگرگونی هایی پیدا کرده است.

Sama and Kathak: A Comparative Study

Sama in Qadiriyya (the Sufi path) and Kathak in Hinduism are the most wellknown dances. Both are intertwined with religious beliefs and consider dancing as one of the ways to communicate with spiritual world. In addition to the aesthetic aspects, ritual dances have mystical, religious and narrative meanings that have evolved over time. According to the views of Qadiriyya sect, the mystic tries to communicate with the supernatural world during the Sama. Using the analyticalcomparative method, the present article describes the similarities and differences between the two types of dances and shows the influence of Qadiriyya and Hinduism on each other on this issue. The findings show that despite the ritual and religious differences, there are common structures in the two dances. Kathak dance, as performed in Hindu temples, is rooted in the worship of the Creator and in some aspects of form and content is similar to Sama. Kathak seems to have been influenced by the Qadiriyya’s Sama and underwent changes during the reigns of the Delhi kings and the Mongol emperors, through cultural ties between Islam and Hinduism.