تحلیل بن‌‎مایه‌های اسطوره‌ای در آثار نویسندگان معاصر (رمان درخت انجیرمعابد، داستان‌های کوتاه کاج‌های مورّب، باغ اناری و جایی دیگر)

حیات و مرگ گیاهان و درختان از دیرباز مورد‌توجه بشر بوده است. بشر هر چهارفصل را با دوران زندگانی خود یکی دانسته و داستان‌هایی از پرستش و شفابخشی گیاهان ساخته است. او به درختان دخیل بسته و علاج درد خود را از آنها جُسته است. در پَسِ این نگاهِ بشر نخستین، حقیقتی نهفته است و آن، استمداد از تجلّیِ شفابخشی است نه پرستش درخت! نیاکان ما در جست‌وجوی جوانی و جاودانگی محو پدیده‌هایی شده‌اند که به گمان خود منبع جاودان این نیروها هستند؛ پس باید اسطوره‌ها را کاوید تا به حقیقت آنها رسید. رمان‌ها و داستان‌ها بهترین مجال برای درخشش اسطوره‌ها هستند. در این مقاله به بررسی بن‌مایه‌های گیاه‌پیکری در درخت انجیر معابد، باغ‌اناری، جایی دیگر و کاج‌های مورّب پرداخته‌ایم. روش پژوهش ما به شیوۀ توصیفی تحلیلی است و بعد از استخراج داده‌ها به تحلیل بن‌مایه‌‍ها پرداخته‌ایم. هدف بررسی نحوۀ حضور بن‌مایه‌های گیاه‌پیکری در این آثار است؛ اینکه آیا آنها به شکلی نمادین حضور دارند یا به‌‌‌صورت روایت اسطوره‌ای؟ در آثار بررسی‌شده، این بن‌مایه‌ها هم به‌شکل نمادین و تلویحی حضور دارند و هم به‌‌صورت روایت اسطوره‌ای. ضروری است با نگاهی اسطوره‌پردازانه زوایای این داستان‌ها را بکاویم تا بن‌مایه‌های اساطیری را در آنها برای تشخیص ابتذال و خرافه از حقیقت اسطوره‌ای باز شناسیم.

Mythological Motifs in Iranian Contemporary Stories: (Derakht-e Anjir-e Maābed, Bāghe Anāri, Jāee Digar, Kājhāye Mowarrab)

From way back, the life and death of plants and trees have been the focus of human attention. Man has equated four seasons with his/her life cycle, and has made stories about the worship of plants and their healing power. He/she used to tie ribbons around trees and asked them to heal. Behind the views of primitive man lies the fact that he/she sought healing from the tree and that worshiping the tree was not his/her goal. Our ancestors, in search of youth and immortality, were absorbed in phenomena that they thought were the eternal source of these forces. These trends can be seen in mythological contexts. In the present article, we examine the plant motifs in four contemporary fiction books: Derakhte Anjire Maābed (The Fig Tree of the Temples) by Ahmad Mahmoud, Bāghe Anāri (The Pomegranate Garden) by Mohammad Sharifi, Jāee Digar (An Another Place) by Goli Taraghi and Kājhāye Mowarrab (The Diagonal Pines) by Ali Changezi. Our research method is descriptiveanalytical and after extracting the data, we analyze the motifs. The main question is whether these motifs are present symbolically or in the form of a mythological narrative? The results show that in these works, the plant themes are present symbolically and implicitly and are also seen in the form of mythological narratives. It is necessary to explore these stories from a mythological point of view in order to recognize the mythological elements and to distinguish vulgarity and superstition from the mythological facts.