بازیابی رمزگان‌ها در منطق‌الطیر عطار نیشابوری (خوانش داستان مرغان سالک و برادران یوسف)

در این پژوهش با بهره‌گیری از الگوی رمزگان رولان بارت، بخشی از داستان سفر مرغان از منظومۀ منطق‌الطیر عطار بررسی شده است. در نگرش نشانه‌شناختی بارت، برخلاف مکاتب ساخت‌گرایانه، نقش اصلی در آفرینش معانی متون ادبی، برعهدۀ خواننده است و نه نویسنده. بسیاری از آثار ادبی کلاسیک، برای خواننده شرایطی ایجاد می‌کنند که او تنها به یک معنا یا به عبارت بهتر به تنها معنی داستان، دست یابد، اما آثاری همچون منطق‌الطیر، مدام دلالت معنایی را به تعویق انداخته و تفکر خلاق خواننده را به معنی‌آفرینی دعوت می‌نماید. منطق‌الطیر به دلیل برخورداری از دنیای نمادین و شبکۀ درهم تنیدۀ رمزگانی، معنای قطعی و نهایی را بر خواننده تحمیل نمی‌کند. در مقالۀ حاضر با روشی تحلیلی توصیفی به بازیابی رمزگان‌های پنج‌گانه (دالی، کنشی، نمادین، فرهنگی و هرمنوتیک) در بخشی از این منظومه منطق‌الطیر پرداخته شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که رمزگان‌های پنج‌گانه در جای‌جای متن به کار رفته‌اند و درنتیجه، این متن، متنی نوشتنی است و خواننده در بند معانی تحمیلی از سوی شاعر نیست، بلکه در روندی گام به گام به آفرینش معانی متکثر می‌پردازد.

Symbolic Codes in Mantiq-ut-Tayr of Attar Neishapour (The Reading of the Story of the Traveler Birds and Joseph’s Brothers)

In the present research, using Roland Barthes’ symbolic codes, a part of the story of the journey of the birds from Attar’s MantiqutTayr (The Conference of the Birds) is examined. According to Barthes’s semiotic theory, unlike the constructivist schools, the main role in creating the meaning of literary texts is played by the reader, not the writer. Many classical literary works create conditions for the reader to understand only one meaning, or rather the only meaning of the story, but works such as MantiqutTayr constantly postpone the semantic implication and ask the reader to think creatively and create meaning. MantiqutTayr uses a variety of symbols and has a collection of intertwined symbolic codes, and therefore does not impose a definite and final meaning on the reader. In the present article, the five codes (hermeneutic, proairetic, symbolic, cultural and semantic) are identified in ManṭiquṭṬayr by using analyticaldescriptive method. The results show that the five codes have been used throughout the book, and so it is a written text, and the reader is not bound by the meanings imposed by the poet, but in a stepbystep process he/she creates multiple meanings.