بررسی رابطه نمادپردازی‌های عرفانی دو اثر ئی‌چینگ و فنگ‌شن‌ین‌آی با منطق‌الطیر عطار؛ (سیمرغ، بط، خروس، غاز و درنا)

منظومه‌های رمزی و تمثیلی، که از شاهکارهای ادبی ایران زمین محسوب می‌شوند، نمونه‌هایی در سرزمین‌های دیگر، نظیر دو اثر از مشرق زمین به نام‌های ئی‌چینگ و فنگ‌شن‌ین‌آی دارند. پژوهش حاضر به شیوه تحلیلی تطبیقی در نظر دارد به مقایسه‌ و مطابقت منطق‌الطیر با این دو کتاب بپردازد. در هر سه اثر از پرندگانی چون سیمرغ، بط، خروس، غاز و درنا در حوزه سیروسلوک عرفانی سخن به میان آمده است. با توجه به قدمت این دو کتاب و تحقیقات انجام شده می‌توان گفت که چینیان در حوزه مذهب و برخی صنایع، متاثر از ایران پیش از اسلام بوده‌اند، اما پس از اسلام در حوزه فرهنگی و تجاری، هنر، نمادپردازی، داستان‌های ادبی و عرفانی، سبک‌های نگارش در متون نظم و نثر شباهتهای زیادی میان آنان وجود دارد‌ و در این میان، عطار مستثنی از این امر نبوده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که شباهت‌هایی میان الگوها، کنش‌ها و تناسب‌های (توجه به سیروسلوک، طهارت، تهذیب باطنی، دوری از خودفریفتگی، توجه به غایت‌الغایات و تحمل مشکلات و مصائب سلوک با اشراف اندیشه ابدیّت و جاودانگی) میان پرندگان یادشده در هر دو فرهنگ و ادب عرفانی وجود دارد.

Mystical Symbolizing in I Ching, Feng Shen Yen I and Attār of Nishapur’s Mantiq-ut-Tayr (Simorgh, Duck, Rooster, Goose and Crane): A Comparative Study

Symbolic and allegorical poems are considered as literary masterpieces of Persian language and have similar examples in other languages such as two works from China called I Ching and Feng Shen Yen I. The present study intends to compare MantiqutTayr with these two books by employing descriptiveanalytical method. In all three works, birds such as Phoenix (Simorgh), duck, rooster, goose and crane are mentioned when talking about suluk (spiritual journey). Considering the antiquity of these two books and based on the researches, it can be said that the Chinese were influenced by preIslamic Iran in religion and some arts. In the Islamic period, in the fields of art, symbolism, literary and mystical stories, writing styles in poetry and prose, many similarities can be found between Iranian and Chinese cultures. The results indicate that there are similarities between the patterns and actions of these birds (such as attention to suluk or spiritual journey, purity, purification of the soul, avoidance of selfdeception, attention to the end of all ends, tolerance of sufferings and attention to the idea of eternity and immortality) in both Iranian and Chinese mystical traditions.