بررسی پیشینه‌ اساطیر بین‌النهرینی و هندی در منظومه‌ غنایی گل و نوروز خواجوی کرمانی

خواجوی کرمانی، از شعرای بزرگ قرن هشتم هجری، منظومه گل و نوروز را، که به گفتۀ خود به لفظ هندی بوده است و داستان‌پردازان بابل آن را ترتیب داده‌اند، به درخواست معشوقی می‌سراید و به حامی خود تقدیم می‌کند. با وجود اینکه این منظومه شباهت‌های بسیاری به خسرو و شیرین نظامی دارد، به دلیل وجود چند داستان فرعی عاشقانه، آرایه‌های ادبی بسیار و مضامین حماسی، رزمی و عرفانی به اثری منحصربه‌فرد تبدیل شده است. اما در کنار آن، با استناد به گفتۀ‌ خود خواجو، می‌توان شاهد حضور باورها و روایات اساطیری دو سرزمین هند و بابل در این منظومه نیز بود؛ دو سرزمینی که تاثیر فرهنگ و عقاید و اساطیر‌شان بر باورها و روایات اساطیری، مذهبی و حماسی ایران به اثبات رسیده است. در این مقاله، با نظر به گفتۀ‌ خواجو و چنین تاثیری، با روش توصیفی تحلیلی به بررسی پیشینۀ‌ اسطوره‌ای گل و نوروز پرداخته شده است و ارتباط آن با روایت اسطوره‌ای ایندرای هندی و آب‌ها یا گاوهای دربند اهریمن و از سوی دیگر با ایزدبانوی برکت‌بخش بین‌النهرینی و همسر او مشخص شده و صحت گفتۀ خواجو و حضور مضامین اساطیری، در روایات عاشقانه نیز به اثبات رسیده است.

The Presence of Mesopotamian and Indian Mythsin Khajuye Kermani’s Gol o Nowruz

Khajuye Kermani, one of the great poets of the 8th century AH, has composed Gol o Nowruz at the request of a beloved and has dedicated it to his noble patron. According to him, the story is originally in Hindi and has been compiled by Babylonian storytellers. Although it has many similarities to Nizami Ganjavi’s Khosrow and Shirin, it is a unique work because of having some love substories, a lot of figures of speech and epics, and mystical and mythological themes. Also, Indian and Babylonian mythological beliefs and traditions are present in Gol o Nowruz and the influence of their culture, beliefs and myths on Iranian mythology, religion and epics and traditions has been proven. With regard to this influence and based on the statements of Khajuye Kermani, in the present article the mythical background of Gol o Nowruz is studied by using descriptiveanalytical method, and its relation to the mythical narrative of Indra (Indian god) and waters or the cows captured by the Demon, as well as its relation to the Mesopotamia blessed Goddess and his husband are examined.