تحلیل ساختاری کمال دیوان و امشاسپندان با نگاهی به آیین مزدیسنا و اسطوره‌های پیشاآریایی

نویسنده در این مقاله سعی دارد با روش توصیفی تحلیلی واژه کمال دیوان و امشاسپندان را در زبان اوستایی ریشه‌یابی کند و با ژرف کاوی در ساختار واژگانی از یک‌سو و کنکاش در مفاهیم تطبیقی آن از سوی دیگر تلاش می‌شود تا صورتی دیگرگونه از طرح مساله به دست داده شود. از این منظر، جوهره ثنویّت مزداپرستی، در تمام جزئیات و شئونات این آیین جاری ست و عملکرد به اصطلاح «درخت گون» دارد، هر چه از ریشه به سمت جزئیات پیش می رویم، تکثّر در کمیّت مشهودتر می گردد و این در حالی است که ویژگی های بنیادین ریشه در فرعی ترین سرشاخه ها، قابل پی گیری است. بی تردید آنچه ریشه های این ثنویّت را تشکیل می دهد، نخستین تقابل اهوره با اهریمن است و این همانا آفرینش امشاسپندان به دست اهوره و آفرینش کمال دیوان به تلافی، از سوی اهریمن است. واکاوی دقیق هر یک از اعضای این دو گروه خود روشنگر جزئیات تشکیل دهنده این ثنویّت و آشکارکننده زوایای مستور تقابل ها با یکدیگر است. برای دست یافتن به این مقصود، موثرترین روش، بررسی ژرف کاوانه اعضای هر یک از دو گروه و قیاس آن ها با یکدیگر است. این شیوه، خود راه گشایی است برای رسیدن به تقابل‌هایی دیگر که در سرشاخه های فرعی این نظام درخت گون صورت می‌پذیرد و در قالب موجودات اهریمنی و اهورایی تجلی می یابد.

The Concept of "the Perfection of Demons and Amesha Spenta" Based on Mazda Religion and PreAryan Myths A Structural Analysis

In this paper, by using descriptiveanalytical method, the authors try to consider the concept of "the perfection of Demons and Amesha Spenta" in Avestan language. By delving deeply into the vocabulary structure and the comparative concepts, it is attempted to present a new version of the subject. Dualism can be found in all the details and practices of Mazda religion and has a "treelike" function; as we move from the root to the details, the proliferation in quantity becomes more apparent while the fundamental properties of the root can be pursued in the subbranches and details. What constitutes the roots of this dualism is the first confrontation of Ahura Mazda with Ahriman in which Ahura Mazda creates the Amesha Spenta and, in retaliation, Ahriman creates Demons. The detailed analysis of the characteristics of each member of these two groups (Amesha Spenta and Demons) reveals the details of the dualism and the hidden angles of the confrontation. The most effective method to achieve this is to examine and compare the traits of them. This method paves the way for other confrontations that exist in the subbranches of this "treelike" system and manifest in the form of and Ahuraic Ormazdian and Ahrimanian creatures.