شیوه‌های ترغیب در متون عرفانی با تکیه بر منظومه حقیقه‌الحقّ یا آینه حقّ‌نما

ترغیب، در متون عرفانی و دینی جایگاه ویژه‌ای دارد؛ همچنین مهمتر از تحذیر و عامل هدایت غیرمستقیم افکار عمومی است. جستار حاضر موضوع ترغیب در متن حقیقه‌الحقّ یا آینه حقّ‌نما اثر عبداللطیف چشتی را به منظور نشان دادن تلاش سراینده این منظومه در جلب سالکان به سمت عرفان توحیدی و نیز چگونگی جاودانه ساختن نام فرقه متبوع خود یعنی چشتیّه را در تاریخ متون عرفانی بررسی می‌کند. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و شیوه‌ای نقادانه (برگرفته از شیوه‌های جدید زبان‌شناسی و تحلیل متن با الهام از نظریّات کارکردگرایانه یاکوبسن و لاسوِل) طرّاحی شده و به سبک آنان، ترغیب را در پنج محور عقلانی و استدلالی، جوّ ترغیب، محرّک، مخاطب، پاداش و محتوای ترغیب بررسی کرده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد علاوه بر رعایت امتیازات و آرایه‌های کلامی که ارزش ادبی فراوانی برای این اثر آفریده، کاربست مناسب و پربسامد ترغیب به عنوان یک شیوه آموزشی، بر غنای تعلیمی این متن افزوده‌است.

Methods of Persuasion in Mystical Books; The Case Study: Haqiq alHaqq or Ainai Haq Numa

The concept of persuasion’ has a special place in mystical and religious texts. It has a more important role than the concept of waring and is a means of indirectly guiding public opinion. The present essay examines the subject of persuasion in Haqiq alHaqq or Ainai Haq Numa (Truth Showing Mirror), composed by Abd ul Latif Chishti. In this versified book, the poet attempts to attract the sālek (the holy traveler) to theistic mysticism and to immortalize the name of his own sect, the Chishtiye. By using the analyticdescriptive method and based on new linguistic methods and inspired by the functionalist theories of Jacobson and Lasswell, the present article tries to examine the subject of persuasion in the five areas of environment, stimulus, audience, reward and content. The results show that the use of figures of speech has brought the book a lot of literary value and the proper and frequent use of persuasion, as an educational method, has added to its educational richness.