مرور انتقادی نظریه اسطوره‌شناختی رنه ژرار

رنه ژرار، با اتخاذ رویکردی انتقادی نسبت به دیدگاه‌های مردم‌شناختی فریزر و اشتروس و در ضمن تعلّق خاطر به مکتب روان‌کاوی فرویدی یا همان روان‌کاوی متاخر فرانسوی، مبحثی را در باب تاریخ و فرهنگ مطرح می‌کند که آمیزۀ بدیعی از نقد ادبی، اسطوره‌شناسی، روان‌کاوی و دین‌پژوهی است. او با طرح این موضوع که در هر اسطوره‌ای می‌توان ردّپای خشونتی واقعی را یافت که در گذر زمان تبدّل یافته و تغییر چهره داده است، در نهایت به نوعی نظامِ اسطوره‌شناختی اُهمریستی روی می‌آورد که به موجب آن، خشونت‌های عینی تاریخی، برسازندۀ آیین‌ها و اسطوره‌های اقوام تلقی می‌شوند. به این ترتیب، با خوانش متون، قرائن و نشانه‌هایی را احصاء می‌کند که دالّ بر وجود میل محاکاتی در ساخت وجودی و روانی بشر و استمرار فراشدِ قربانی و بلاگردان در بنیادهای فرهنگی اقوام است. بر این اساس، مقالۀ پیش‌رو می‌کوشد با رویکردی تحلیلی انتقادی ضمن بررسی خاستگاه‌های نظری اندیشۀ ژرار، استدلال‌های وی را در این باره بررسی و تحلیل کند. در این پژوهش نگارنده با تاکید بر جایگاه نظری ژرار مبنی بر قول به عدم اصالت آگاهی، موضع ضد دکارتی او را نسبت به سوژه، محل تامل می‎داند و معتقد است آنچه ژرار به مثابۀ ساختارِ بنیادی فرهنگ مطرح می‌کند، از نوعی ناخودآگاهی کور و لجام گسیخته پیروی می‌کند که مبتنی بر نفیِ جایگاه خودآگاه و خودکار بودگی میل است.

A Critical Review of René Girard’s Mythology Theory

René Girard takes a critical approach to the James George Frazer and Claude LéviStrauss anthropological views. He belongs to the Freudian psychoanalytic school and the late French psychoanalysis. Girard has proposed a view about history and culture that is a novel mixture of literary criticism, mythology, psychoanalysis and religious studies. He puts forward the idea that in every myth it can be found the trace of a real violence that has changed over time; he turns to a Euhemeristic  mythological point of view which holds that objective historical violence is a constitutive component of rituals and myths of different tribes. By reading texts, he identifies symbolic signs that indicate to mimetic desire in human’s ontological and psychological structure as well as victimary process and scapegoat mechanism in the cultural foundations of different ethnic groups. Accordingly, the present article attempts to consider the origins of Girard’s ideas and his arguments by using analyticalcritical method. The author of the paper puts an emphasis on Girard’s irrationalist points of view and criticizes his antiCartesian views about the "subject". Also, what he proposes as the foundation of human culture follows a blind and wild unconsciousness which is based on denial of selfconscious position of desire.