مراتب سلوک از منظر عطار و شبستری با تکیه بر منطق‌الطیر و گلشن‌راز
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
شعاعی مالک ,حسینی نیا محمدرضا ,پاکزاد مهری
|
|
منبع
|
ادبيات عرفاني و اسطوره شناختي - 1397 - دوره : 14 - شماره : 51 - صفحه:169 -205
|
|
چکیده
|
منطق‌الطیر و گلشن‌راز با فاصله زمانی تقریباً یک قرن، مبتنی بر سیر و سلوک هستند. نویسندگان، طریقت را راهی دشوار می‌دانند؛ و از طریقت با عنوان وادی و مانع یاد کرده‌اند؛ چنان‌که در گلشن‌راز موانع سلوک آمده، و در منطق‌الطیر به هفت وادی (طلب، عشق، معرفت، استغنا، توحید، حیرت و فقر و فنا) اشاره شده است. اگر مراتب سلوک این دو عارف با تکیه بر هفت وادی منطق‌الطیر و مقامات اربعین تحلیل شود، در برابر وادی طلب با اندکی تسامح، برخی مقام توبه را برای شبستری به عنوان اولین وادی اتخاذ کرده‌اند. شبستری بر خلاف عطار برای وادی عشق و توحید مفاهیمی بیان داشته که توام با شطح و طامات است، و آن را نهایت تفکر می‌پندارد؛ اما عطار حیرت را لازمه توحید می‌داند. وادی چهارم در سیر و سلوک عطار (استغنا) همچون مقامات محبت، صبر، جهد، عبادت و تسلیم در شعر شبستری به کار نرفته، همان‌گونه که نهایت، ورع، اخلاص و ولایت در شعر شبستری آمده، اما در منطق‌الطیر نیامده است. این دو شاعر 27 مقام مشترک دارند که البته برخی مقامات نیز در شعر هر دو به کار نرفته است. در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی، ابتدا هفت وادی عطار و مقامات اربعین، به عنوان مبانی تحقیق، در گلشن‌راز و منطق‌الطیر بررسی شده و مفاهیم، الفاظ مشترک و متباین در این دو، مشخص گردیده است.
|
|
کلیدواژه
|
منطق‌الطیر، گلشن‌راز، مراتب سلوک و عرفان، مقام، توحید
|
|
آدرس
|
دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام, ایران, دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام, ایران, دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد, ایران
|
|
پست الکترونیکی
|
mehri_pakzad2004@yahoo.com
|
|
|
|
|
|
|