مدل‌سازی و تحلیل سناریوی راهبردهای مقابله با اثر موجی در زنجیره تامین فراورده‌های غذایی ایران: رویکرد نقشه شناختی فازی

زنجیره تامین فراورده‌های غذایی اهمیت بسیار بالایی برای کشورها دارد. در سال‌های اخیر بروز مواردی مانند سیل، سرمازدگی، گرمازدگی و تعطیلی بعضی از لایه‌های زنجیره تامین، باعث بروز اثر موجی در زنجیره تامین فراورده‌های غذایی شده است. بروز اختلالات و به‌طور خاص اثر موجی در این صنعت می‌تواند کشور را با چالش‌های متعددی روبرو کند در نتیجه لازم است راهبردهای مقابله با اثر موجی شناسایی و تحلیل گردد. این پژوهش در 2 مرحله کیفی (با هدف شناسایی راهبردهای مقابله) و کمی (با هدف مدل‌سازی و تحلیل سناریو) انجام شده است. شیوه تجزیه تحلیل در مرحله اول تحلیل تماتیک و در مرحله دوم نقشه شناختی فازی است. یافته‌ها بیانگر 84 کد اولیه است که در قالب 21 دسته فرعی و 4 دسته اصلی «مدیریت استراتژیک»، «مدیرت عملیات»، «تدوین و اجرای صحیح قوانین» و «مدیریت زنجیره تامین» گروه‌بندی شدند. تحلیل سناریوهای روبه عقب بیانگر اهمیت «مدیریت ارتباط با تامین‌کنندگان»، «همکاری و هماهنگی در زنجیره تامین» و «برنامه‌های اقتضایی» و تحلیل سناریوهای روبه‌جلو بیانگر اهمیت «پایش تحولات محیطی» و «برنامه استراتژیک» است. تمرکز برنامه‌های کوتاه‌مدت، ارتقاء توانمندی مدیران در زمینه مهارت تصمیم‌گیری و حل مسئله، تعدیل معیارهای انتخاب تامین‌کننده، بهبود طراحی شبکه تامین مبتنی بر مکان‌های پشتیبان و وجود موجودی ایمنی برای کالاهای استراتژیک باید موردتوجه صنعتگران باشد.

modeling and scenario analysis of coping strategies for the ripple effect in iran’s food products supply chain: fuzzy cognitive mapping approach

the supply chain of the food industry is crucial for countries, yet it is vulnerable to disruptions caused by natural disasters like floods, frost, and heatwaves, as well as operational shutdowns. these disruptions can trigger a ripple effect throughout the food supply chain, posing significant challenges for the country. therefore, it is imperative to identify and analyze strategiesto mitigate the ripple effect. this research has been conducted in two stages:qualitative and quantitative. the qualitative stage aimed to identify copingstrategies, employing thematic analysis. the quantitative stage involved scenario modeling and analysis using fuzzy cognitive maps. the findingsrevealed 84 primary codes grouped into 21 sub-categories and 4 main categories: strategic management, operations management, compilation and correct implementation of laws, and supply chain management. analysis of backward scenarios underscored the importance of supplier relationship management, cooperation and coordination in the supply chain, and contingency plans. conversely, analysis of forward scenarios highlighted the significance of monitoring environmental changes and strategic planning. focusing on short-term plans, enhancingmanagers' decision-making and problem-solving skills, refining supplier selection criteria, optimizing supply network design with backup locations, and maintaining safety stock for critical goods are recommended actions for industry stakeholders.