مروری بر مبانی مسوولیت پزشک از دیدگاه فقهای شیعه با تامل بر اصل برایت

در فقه شیعه در باب مسوولیت پزشک با عنوان «ضمان طبیب» دو نظریه‌ی عمده مطرح است. اکثر فقها (مشهور) پزشک حاذق و ماهر را اگر چه مرتکب تقصیری نشده باشد، ضامن می‌دانند؛ در مقابل، اقلیت فقها (غیرمشهور) وی را ضامن نمی دانند که عمده‌ی دلیل آن‌ها اصل برایت است. قانون مجازات اسلامی نیز به پیروی از نظر مشهور، مسوولیت مطلق را پذیرفته است. این در حالی است که اصل برایت به‌علت دارا بودن مبانی دینی، اخلاقی و انطباق با سرشت انسان ها به‌عنوان یکی از اصول اساسی و بنیادین حقوق جزا پذیرفته شده و به‌دلیل عنایت خاصی که دین مبین اسلام به آن مبذول داشته، در قانون اساسی کشور ما هم‌چون قوانین اساسی و عادی دیگر ملل متمدن دنیا گنجانده شده است. هم‌چنین، امروزه، با ابداع روش های جدید درمانی و تخصصی‌شدن اعمال پزشکان برای جز جز بیماری های مرتبط با جسم و روان افراد، ضمن حساس تر شدن اعمال پزشکی، حوادث پزشکی نیز به تبع آن افزایش یافته و مفهوم تقصیر پزشکی جنبه‌ی خاص به خود گرفته است که تامل بر اصل برایت را ضروری‌تر می‌کند. از این رو، پژوهش حاضر برآن است با تکیه بر اندیشه های اندیشمندان حقوقی و تالیفات فقها و اصول و قواعد فقهی، اصل طلایی برایت را در مورد پزشکان که مظهر شفابخشی خدا هستند، بیش از پیش مورد توجه قرار دهد.