مواد مخدر در ایران عصر صفوی

گیاه خشخاش و خواص آن برای اولین بار در الواح سومری شناخته شد. مردمان این تمدن جزی اولین انسان‌هایی بودند که با آن آشنا شدند. این گیاه در بین آن‌ها به گیاه شادی بخش معروف بود. در میان یونانی‌ها و رومی‌ها نیز گیاه خشخاش شناخته ‌شده بود و آنان نیز از ویژگی‌های آن آگاه بودند. درباره‌ی زمان ورود تریاک به‌عنوان اصلی‌ترین ماده‌ی استحصالی از گیاه خشخاش به ایران اختلاف نظر وجود دارد اما استفاده از آن برای خواص دارویی در آثار پزشکانی چون ابن سینا و رازی وجود دارد. استفاده از تریاک و معجون‌هایی که دارای ترکیبات مخدر بودند در ایران دوره‌ی میانه گزارش شده است اما در دوره‌ی صفویه که موضوع اصلی این پژوهش است، استفاده از تریاک به‌صورت گسترده رواج پیدا کرد. در این دوره مصرف تریاک یا ترکیبات حاوی مواد مخدر به‌صورت خوراکی بود. در مصرف فراوان مواد مخدر در این دوره عواملی چون استفاده از ترکیبات دارای مواد مخدر به‌صورت دارو، عادت‌های غلط جامعه و غیره تاثیرگذار بود و اقدامات متعدد شاهان صفویه در ممانعت از استعمال این مواد در جامعه چندان تاثیرگذار نبود. از علل ناکارآمدی فرامین شاهان در کنترل مصرف و تولید مواد مخدر عواملی مانند، مصرف این مواد از سوی درباریان و شاهان یا نبودن احکام اسلامی درباره‌ی حرام بودن مصرف مواد را می‌توان نام برد. پژوهش حاضر بر آن است که با رویکردی توصیفی- تحلیلی به علل رواج مواد مخدر در دوره‌ی صفویه و اقدامات شاهان صفوی برای جلوگیری از شیوع استفاده از این مواد بپردازد.