نقد و ارزیابی وظیفه‌گرایی

مکتب وظیفه‌گرایی یکی از مکاتب اصلی مطرح در فلسفه‌ی اخلاق پزشکی است که می‌توان با بررسی و شناخت دقیق آن، راه حل های بیش‌تری در مورد چالش هایی که اخلاق پزشکی با آن روبه رو است، به‌دست آورد. در فلسفه‌ی اخلاق، وظیفه گرایی به آن دسته از نظریاتی اطلاق می‌شود که مطابق آن‌ها ملاک درستی و نادرستی عمل، قطع نظر از میزان سود و به‌طور کلی نتایج و پیامدهای آن منوط به خود عمل و ویژگی‌های آن است؛ به‌عبارت دیگر، وظیفه گرایان معتقدند که انجام افعال اخلاقی، قطع نظر از نتایجی که به بار می‌آورند، برای انسان الزامی است و این الزام در خود افعال قرار دارد و نه این‌که مترتب بر فعل و موخر از آن باشد (مانند غایت‌گرایی). غایت گرا همواره به نتایج فعل خویش و وظیفه‌گرا همواره به وظیفه ی خود می اندیشد. در این مقاله برآنیم تا با نظر اجمالی بر وظیفه گرایی و دو شاخه ی اصلی آن، وظیفه گرایی عمل نگر و وظیفه گرایی قاعده نگر، به نقد و ارزیابی آن‌ها بپردازیم. در فلسفه‌ی اخلاق، به‌طور کلی، نظریات وظیفه-گرایانه به مراتب کم‌تر از نظریات غایت گرایانه مورد انتقاد قرار گرفته اند، چرا که نقد این‌گونه نظریات دشوارتر از نقد نظریات غایت-گرایانه است.