اخلاق زیستی، زیست‌فناوری‌های نوظهور و جامعه: ارائه چارچوب اخلاقی در ارزیابی زیست‌فناوری‌های نوظهور

زیست‌فناوری‌های نوظهور به‌واسطه‌ی ‌تاثیر بر حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی و سلامت نقش بسزایی در ارتقای رفاه جوامع ایفاء می‌کند. نگرش به فناوری‌های زیستی در شرایط مختلف و در طول زمان متفاوت بوده و بر اساس درک جدید و شواهد نویافته از موقعیت تغییر می‌کند. در ارزیابی اخلاقی فناوری‌های نوظهور یکی از مسائلی که همواره مورد تاکید قرار می‌گیرد جنبه‌های خطرآفرین و مشکل ساز آن برای زندگی و رفاه انسان‌ها است. در عین حال، پیش‌فرض‌های اخلاقی شامل آزادی، خوش بینی در فناوری، جبرگرایی، چرخه زندگی، قدرت، شکل زندگی، بی‌طرفی فناوری، ابهام، عدم قطعیت، توان بالقوه تحول آفرینی و چالش‌های برخواسته از آن‌ها می‌تواند بر قضاوت اخلاقی استفاده از این فناوری‌ها موثر واقع شود. شش رویکرد متمایز برای ارزیابی فناوری‌های نوظهور مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این میان، «رویکرد مبتنی بر اصول»، با ایفای نقش نظارتی منعطف، به جای تعیین الزامات و قوانین خاص یا استانداردها و تعهدات عمومی و پرهیز از طراحی چک لیست، بر دستیابی به نتایج مطلوب تمرکز می‌کند. با تمرکز بر رویکرد مذکور در این مقاله، اصول اخلاقی مطرح در ارزیابی اخلاقی زیست‌فناوری‌های نوظهور شامل خطر-هزینه-فایده، پایبندی به حقوق فردی، پایداری، طبیعی بودن، احتیاط، سیر فناوری، نظارت مسئولانه، منفعت عمومی، عدالت و انصاف، مشورت مردم‌سالارانه، و آزادی فکری مورد بررسی ارائه می‌شود. در نهایت، با ارائه یک مدل مفهومی در به‌کارگیری اصول فوق الذکر در مراحل مختلف شکل‌گیری یک زیست‌فناوری، هجده توصیه‌ی عملیاتی به منظور تسهیل ارزیابی و نظارت اخلاقی بر روند روبه رشد زیست فناوری‌های نوظهور در کشور، در سطوح مختلف سیاست‌گذاری ارائه می‌شود.

bioethics, emerging biotechnologies, and society: providing an ethical framework for assessing emerging biotechnologies

emerging biotechnologies contribute significantly to societal well-being by influencing social, economic, and health fields. attitudes toward biotechnologies differ, in various situations and over time, based on new understanding and evidence. one issue always emphasized in the ethical evaluation of emerging technologies is their dangerous and problematic aspects for human life and well-being. simultaneously, ethical assumptions can influence ethical decision-making toward employing these technologies, including liberty, technological optimism, determinism, the lifecycle, power, the form of life, technology neutrality, ambiguity, uncertainty, dual-use transformative potential, and the challenges that will be raised by them. for the ethical assessment of emerging technology, six principal methodologies are employed. the principles-based approach focuses on obtaining the intended goals rather than determining specific requirements, laws, standards, and obligations and avoids checklist design. the ethical principles raised by the principles-based approach are presented in this article, including risk-cost-benefit, adherence to individual rights, sustainability, naturalness, precautionary, trajectory, responsible stewardship, public beneficence, justice and fairness, democratic deliberation, and intellectual freedom.finally, by presenting a conceptual model in applying the principles above in forming biotechnologies, eighteen operational recommendations are presented to facilitate the ethical evaluation and monitoring of emerging biotechnologies in the policy-making process in iran.