طبی‌سازی در طب‌های مکمل و جایگزین؛ تحلیلی تاریخی‌انتقادی

طبی سازی ، در ادبیات رایج آن، مفهومی انتقادی به پزشکی مدرن است؛ به معنای پیشروی و نفوذ پزشکی در ساحت ها و حوزه های جدیدی از زندگی انسان و در نهایت، تبدیل شدن پزشکی به نوعی ابزار کنترل و تسلط اجتماعی. در این مقاله نشان داده ایم، اگرچه ادبیات رایج طبی سازی از ابتدای شکل گیری آن در اواسط قرن بیستم، نقدی منحصر به پزشکی مدرن است، کاستی های مفهومی همین تلقی و فروکاستن طبی سازی به پزشکی مدرن که مبتنی بر زیست پزشکی است، خطایی معرفت شناسانه است. این خطا منجر به حالت هایی جدید از طبی سازی در لباس طبی زدایی و با سویه هایی آسیب زاتر می شود. به ادبیات رایج طبی سازی، انتقادی دوسویه وارد است؛ پژوهشگران طبی سازی با تمرکز بر پارادایم زیست پزشکی، از طبی سازی های رویکردهای دیگر پزشکی، مانند طب های مکمل و جایگزین غفلت کرده اند. این خلا مفهومی در ادبیات رایج، منجر به ایجاد فضا برای شکل گیری اَشکالی جدید از طبی سازی توسط طب های مکمل و جایگزین شده است؛ روندهایی که در ظاهر، به طبی زدایی از پزشکی مدرن می پردازند؛ اما خود انواعی جدید از طبی سازی را بازتولید می کنند؛ فرایندهایی که ذیل دو مفهوم پیراطبی سازی و کمیزیشن (camization) توصیف شده است. مقصود از کمیزیشن رویه هایی است که در آن مسائل روزمره ی زندگی انسانی، به مسائل سلامت در ادبیات طب مکمل و جایگزین منتقل می شود. در این مقال به طب سنتی ایران هم اشاره ای شده است و نشان داده ایم که قرائت رایج بسیاری از جامعه شناسان پزشکی از طبی سازی که این پدیده را موضوعی منحصر به جوامع غربی و یک صد سال اخیر می دانند، محل مناقشه است.

medicalization of complementary and alternative medicine: a historical-critical analysis

medicalization, in the sense of expansion of medicine in different aspects of human life and ultimately the transformation of medicine into a tool of social control and domination, is a common interpenetration in the literature. this concept, since its inception in the mid-twentieth century, has been an exclusive critique of modern medicine, meaning that branch of medicine based on biomedical paradigm. in this article, we argue that the conceptual shortcoming of this view and the reduction of medicalization to only one medical paradigm, lead to appear medicalization in the new outfit in the name of demedicalization and with more harmful aspects. by focusing on biomedical paradigm or biomedicalization, we neglected other types of medicalization like paramedicalization or camization, meaning expansion of complementary and alternative medicine in different aspects of human life. this negligence makes the space to misuse of medicalization for more medicalizing issues. in the following, iranian traditional medicine has been examined as one of the examples of cam. by presenting historical examples, in the contrast of common understanding of many medical sociologists, we showed that medicalization is not an exclusive concept around modern medicine and its root go back hundreds of year, not just the last hundred year and not only in the western world.